Frievar borgt varkensvlees met DNA

Ilona LesscherDNA-tracering is niet nieuw. Op verschillende plaatsen in de wereld is er jarenlang gewerkt aan testen met specifieke genetische merkers die volledige tracering van vleesproducten tot het individuele dier mogelijk maken. In Nederland gebeurde dat onder andere bij fokkerijorganisatie Topigs Norsvin.
Samen met slachterij De Groene Weg, Nedap en Wageningen UR zat Topigs Norsvin vanaf 2010 in het TIVO-project. TIVO staat voor Traceerbaarheid en Identificatie van Varkens in de Organische keten. Het project stond in het teken van het garanderen van de herkomst en kwaliteit van biologisch varkensvlees over de hele productieketen. DNA-tracering maakte daar ook deel van uit.
Op de ervaringen die daar zijn opgedaan, bouwen Frievar en Topigs Norsvin verder. Samen zetten zij tracking en tracing binnen het Friberne-concept op poten. Uitgangspunt vormen de vijftien beren die de Frievar-deelnemers gebruiken. Van die groep beren is het DNA getypeerd.
‘Dat vormt de basis, het uitgangspunt’, geven John Lorist van Frievar en Roy Strikkeling van Topigs Norsvin aan. Het vervolg van het traject is volgens hen vooral een kwestie van goede en strakke logistiek. Dat begint al bij het uitleveren van het sperma.
Topigs Norsvin zet jaarlijks meer dan 3 miljoen doses sperma om in Nederland. Om de stroom sperma voor de Frievar-deelnemers goed te kanaliseren, hebben de deelnemers drie dagen waarop ze sperma kunnen bestellen. De bestelling moet 24 uur voor levering binnen zijn. Andere voorwaarde is dat de zoekbeer niet mag worden gebruikt voor natuurlijke dekking.

Twee pilots

Gedurende twee pilots zijn alle schakels die het Friberne-varken doorloopt tot het wordt verkocht als vlees of vleesproduct in kaart gebracht, evenals de bijbehorende valkuilen.
‘Je hebt het bij van zaadje tot karbonaadje over een termijn van elf maanden. Over die hele tijdlijn moet je het goed georganiseerd en gekanaliseerd hebben. Wat je wilt voorkomen is dat op de slachterij, in de snijzaal, bij de zes grossiers of bij de deelnemende slagers vlees wordt vermengd’, geeft John Lorist aan.
Wekelijks worden tussen de 1.000 en 1.200 varkens geslacht voor Friberne. Dat gebeurt bij Westfort, het gefuseerde bedrijf van Lunenburg Oudewater en Egbert Kruiswijk, mede-eigenaar van Friberne. Tegenover het vleesverwerkingsbedrijf van Westfort wordt een nieuwe slachterij gebouwd. ‘Als die klaar is, kunnen we veel zaken makkelijker regelen’, verwacht Lorist.
Vanaf deze maand worden steekproefsgewijs bij alle partners en in alle schakels van de keten vleesmonsters getrokken. In het eerste jaar zijn dat er driehonderd. Dat aantal geldt als significant en geeft een statistische zekerheid van meer dan 99 procent betrouwbaarheid.
De monsters worden onderzocht in Canada. Uiterlijk drie weken nadat het monster is getrokken, heeft Frievar de uitslag in huis.
De kosten van het DNA-onderzoek zijn ‘substantieel’. Hoeveel wil Lorist niet zeggen. ‘Het is een garantie aan onze afnemers dat het Friberne-vlees dat zij verkopen ook echt Friberne-vlees is.’
Voor de Frievar-deelnemers is het kunnen geven van die zekerheid elementair. Met de DNA-test toont Frievar aan dat het proces klopt; dat er van A tot Z controle is.
‘Het vlees wordt er niet anders van. Maar een consument koopt vertrouwen en dit is de ultieme manier om dat te bewijzen’, aldus Lorist. Hij geeft aan dat Frievar in het verleden ook heeft getest met RFID (elektronische identificatie). ‘Maar er komt altijd een punt dat je de controle kwijtraakt. Nu is het traceerbaar tot het bij de consument op het bord ligt.’

Anders denken

Met de ketenpartners individueel worden nu afspraken gemaakt over wat te doen als er iets gebeurt waardoor de garantie op 100 procent Friberne in het geding komt. ‘Fouten maken is niet erg, als ze maar direct worden gemeld. Het gaat om een andere manier van denken en dat zorgt voor een plus in de kwaliteit. We merken dat iedereen binnen ons concept wil laten zien dat het kan’, vertelt Lorist.
Om meer kennis en ervaring op te doen met DNA-tracering, draait deze nieuwe manier van borgen een jaar op pilotbasis. ‘We willen eerst zien hoe het gaat’, geeft Strikkeling aan.
Verschillende andere buitenlandse partijen hebben inmiddels belangstelling getoond voor DNA-tracering. Strikkeling noemt de techniek vooral interessant voor integraties die steeds vaker eigen merkvlees in de markt zetten om toegevoegde waarde te creëren.

Frievar en Friberne

Frievar wordt gevormd door varkenshouders die hetzelfde genetische materiaal gebruiken, hetzelfde voer en dezelfde dierenarts. Het initiatief ligt bij de varkenshouders John Lorist uit Hemelum en Mark van Sambeek uit Echtenerbrug. Het vlees van Frievar-varkens wordt sinds september 2012 verkocht onder de vlag Friberne, het Gaasterlands Kruidenvarken.