‘Met DAW valt flinke slag te maken’

Jacomien VoorhorstNederland gaat de eigen KRW-doelstellingen in 2027 op veel plaatsen niet halen. Dat stelt het Planbureau voor de Leefomgeving na een recente evaluatie.
De regio Oost-Nederland doet het echter in vergelijking met andere delen van het land niet slecht. Dat komt enerzijds omdat in dit deel van het land minder emissie is van gewasbeschermingsmiddelen en nutriënten. ‘We hebben nu eenmaal minder concentraties van intensieve teelten in Gelderland en Overijssel’, zegt Kees van Rooijen, landelijk specialist KRW van LTO Nederland.
Maar er is in Oost-Nederland ook veel werk verzet. Waterschappen hebben geïnvesteerd in natuurvriendelijke oevers, vispassages, de aanleg van nevengeulen en andere beheersmaatregelen. Provincie Overijssel heeft zich gericht op de uitvoering van maatregelen gekoppeld aan de gebiedsdossiers drinkwatervoorziening. En in Gelderland zijn de meeste geplande maatregelen al afgerond.
Ook de landbouw heeft daaraan bijgedragen. ‘Generiek beleid heeft veel effect gehad’, zegt waterportefeuillehouder Peter Schrijver van LTO Noord Gelderland. ‘De kwaliteit van het oppervlaktewater is enorm verbeterd.’
Daarnaast zijn in Overijssel en Gelderland landbouwprojecten geweest die al een bijdrage hebben geleverd aan de KRW. In Overijssel draaide het project Salland Waterproof, in het Vechtdal loopt het project ‘Toekomstgericht boeren met bodem en water’, en in de Achterhoek zijn boeren bezig bezig met Vruchtbare Kringloop.
Schrijver kent de kritiek van het Planbureau voor de Leefomgeving: Nederland moet vooral de belasting van nutriënten uit de landbouw verminderen. Daarvoor zijn er meer maatregelen nodig om de ecologische doelen in de 2021 te halen, ook in Oost-Nederland. De oplossing moet worden gezocht in een beter beheer van de bodem zodat er minder uit- en afspoeling is.
Schrijver wijst erop dat Oost-Nederland te maken heeft met uitspoeling vanuit Duitsland. ‘Onze oosterburen rijden bovengronds mest uit en kennen dunne bodempakketten, waardoor er veel vuil water uitspoelt dat via het grondwater naar ons land komt. Daar worden wij op afgerekend en dat is niet terecht.’ Onderhandelingen hierover zijn gaande, maar dat heeft nog niet veel opgeleverd.
Toch stelt ook Schrijver dat de landbouw een aantal slagen moet maken. Dat moet dan gebeuren via het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). In Overijssel worden in dat kader zes projecten uitgevoerd, in Gelderland waarschijnlijk vijf. De projecten worden gefinancierd vanuit het Deltafonds en met POP 3-geld.
De POP 3-loketten bij de provincies gaan dit najaar open. Projecten richten zich op bodemverbetering, slootbeheer, erfafspoeling en maatregelen die inspelen op klimaatverandering.
Een van de projecten gaat draaien in het werkgebied van waterschap Vechtstromen. Het is gericht op erfafspoeling en erfemissie op de bedrijven van bollenspoelers en -telers.
‘We willen in september aan de slag’, zegt bollenteler Marcel Markhorst en bestuurslid van LTO Noord Overijssel. ‘Eind oktober begint het spoelseizoen, dan kun je dit jaar al proeven doen.’
Schrijver verwacht veel van de projecten die in het kader van het DAW worden uitgevoerd. Maar de individuele boer is ook aan zet: ‘Als ik zie dat waterschap Rijn en IJssel dit jaar weer vast moet stellen dat er de nodige overtredingen met gewasbestrijdingsmiddelen zijn, dan baal ik als een stekker.’

Verliezen

Het Planbureau stelt dat Nederland moet kiezen wanneer de waterdoelen niet worden gehaald: inzetten van extra maatregelen of verlaging van de doelen. ‘Waar we als landbouw op inzetten is het terugdringen van de vermijdbare verliezen’, zegt Kees van Rooijen.
In 2021 worden de doelen voor de KRW herijkt. ‘Als blijkt dat wat we gedaan hebben ook inderdaad het maximaal haalbare is, dan moeten wat LTO betreft de doelen worden aangepast. Je kunt niet verwachten dat boeren problemen oplossen die buiten henzelf zijn ontstaan.’