Boerenverhalen uit West-Brabant

Zijn zoon Sjack bouwde na de bedrijfsovername in 2012 opnieuw een stal, ingericht naar de modernste inzichten. Met drie melkrobots, een wasserette voor de koeien en robots die de roosters en voergangen schoonmaken. ‘Hij wil van 160 naar 200 koeien’, vertelt zijn moeder Cor Snepvangers in een toelichting door de telefoon.
‘We vragen wel eens: ‘Is dat nodig, zo veel koeien?’ Eigenlijk hetzelfde als ze vroeger tegen ons zeiden. Je gaat je afvragen waar de grens ligt.’
Natuurlijk weet iedereen dat de agrarische sector de afgelopen vijftig jaar totaal van karakter is veranderd.

Details

Maar als je de verhalen van de zes boerenfamilies in het boek leest, maken juist de details duidelijk hoe opmerkelijk het is. Hoe mensen naar hun beste vermogen reageerden op ontwikkelingen. Hoe ze bij innovaties, ondanks boerenvoorzichtigheid, eigenlijk toch een stap in het duister moesten maken. En hoe de ontwikkelingen altijd sneller gaan dan de mensen verwachten.
Zelfs medeauteur Aart Maat, die toch tot op gevorderde leeftijd met de agrarische sector verbonden is geweest, overvielen de veranderingen soms als de geïnterviewden het hele relaas vanaf de watersnoodramp tot nu beschreven.
Maat vormde voor initiatiefnemer Jan van den Engel de toegangspoort tot de agrarische sector die hij, sinds hij in Willemstad was komen wonen, met steeds meer belangstelling volgde. Tot hij op het punt kwam om er een boek over te schrijven. Van huis uit is hij sociaal psycholoog, tot twee jaar terug werkzaam bij Hewlett Packard als reorganisatiedeskundige.
‘Als buitenstaander krijg je vaak een beeld van de agrarische sector die in het verdomhoekje zit, omdat er veel aandacht is voor geluiden van actiegroepen. Ik ging me er steeds meer in verdiepen. Toen ben ik verliefd geworden op mijn nieuwe omgeving en wilde daar ook iets mee doen’, vertelt Van den Engel.

Goede contacten

‘Om een boek te produceren wilde ik met iemand samenwerken. Ik had iemand nodig om bij de boeren binnen te komen. Dat werd Aart Maat, die als oud-rundveehouder, veehandelaar en schatter voor de verzekering veel goede contacten had.’
Van den Engel was dus een volstrekte buitenstaander en dat heeft geleid tot een verrassende aanpak bij het boek. In plaats van zelf conclusies te trekken, heeft hij een opmerkelijke vorm van presenteren gekozen: de gesproken tekst wordt vrijwel letterlijk weergegeven.
Dat is even wennen, maar dan lees je ook echte persoonlijke verhalen zonder dat een outsider heeft gekozen wat wel of niet belangrijk zou zijn. Het is daarmee eigenlijk een heel modern boek, vergelijkbaar met sociale media waar je ook ongecensureerd je verhaal kunt vertellen.
De enige sturing vormen de negen gespreksthema’s, waaronder ruilverkaveling, mechanisatie, de watersnoodramp, emigratie, publieke opinie en vergrijzing.
Boeken over historische ontwikkelingen ademen vaak een sfeer van nostalgie, maar daar is hier weinig sprake van. Natuurlijk vergden de grote veranderingen het nodige van het aanpassingsvermogen.
‘De generatie voor ons voelde de ontmenging van het bedrijf als gevolg van mechanisatie, de opkomst van de melktank en de melkmachine duidelijk als een verarming. Het was ook een grote omslag. Maar de ondernemers van vandaag weten niet beter en ze zien specialisatie niet als verarming’, licht Annewillem Maris zijn bijdrage aan het boek toe.
Maris is biologisch akkerbouwer en voorzitter van ZLTO-afdeling Moerdijk. Hij vindt dat door de directe weergave de eerlijkheid van de agrarische sector goed naar voren komt. De verhalen bieden naast een goed zicht op de technische en economische ontwikkelingen mooie inkijkjes in de sociale omgang door de jaren heen.
De enorme afstand die er vroeger heerste tussen boer en knecht is sterk geslonken. En ook opmerkelijke (en vaak onterechte) gezagsverhoudingen tussen boeren onderling zijn niet meer aan de orde. Niemand kan zijn collega meer een beslissing opleggen die hij eigenlijk niet wil nemen.
De meest emotionele fragmenten gaan, hoe kan het ook anders, over de watersnoodramp. Over mensen die hun familieleden verloren. Over de enige manier om een ernstig onderkoelde buurvrouw weer warm te krijgen: samen naakt in bed gaan liggen en geen ruimte laten voor je normale schaamtegevoel. En over het doorzettingsvermogen om na de ramp opnieuw te beginnen.
Doorzettingsvermogen en veerkracht zijn de woorden die bij Van den Engel opkomen als hij de boerenstand van de afgelopen decennia moet karakteriseren. ‘Voortdurend blijven veranderen en aanpassen is bij alle zes de families aan de orde. Dat is misschien wel de belangrijkste les uit de geschiedenis.’
Het boek is te koop bij boekhandels in Bergen op Zoom, Roosendaal, Steenbergen, Willemstad en Zevenbergen en bij Boerderijwinkel Koevoets in Oudenbosch. Ook is het te bestellen door 19 euro over te maken op rekening NL80INGB 0669 3502 81 t.n.v. J. van den Engel, onder vermelding van uw adres.

Lees ook

Marktprijzen

Meer marktprijzen

Laatste nieuws

Nieuwste video's

Kennispartners

Meest gelezen

Nieuw op MechanisatieMarkt.nl

Meer advertenties

Vacatures

Weer

  • Zaterdag
    14° / 8°
    20 %
  • Zondag
    15° / 4°
    20 %
  • Maandag
    11° / 8°
    95 %
Meer weer