Anders durven boeren in Oost-Brabant

Douwe KortingMelkveehouder Jos Verstraten is voorzitter van ZLTO-afdeling Sint Anthonis en opgeleid in de jaren tachtig van de vorige eeuw. In die tijd werd er lineair gedacht over bemesting. ‘De bodem was een drager, hield de planten vast. Daar stop je mest in om er later een gewas vanaf te halen.’
Zie hier het beeld dat veel boeren hadden, of misschien nog steeds wel hebben van de bodem. ‘Voor veel ondernemers was mest puur economie. Je stopt er net zo veel in totdat je bedrijfseconomisch het optimum hebt bereikt volgens de wet van de afnemende meeropbrengst. We zijn nu op het punt aanbeland dat de rek er finaal uit is en onze gewassen op het land staan te ‘verhongeren’.’
Boeren in Oost-Brabant hopen daar met een nieuw project dat nu in voorbereiding is, verandering in te brengen. De ZLTO-afdelingen Sint Anthonis en Boxmeer, Wageningen UR, provincie Noord-Brabant, de Brabantse Milieufederatie en waterschap Aa en Maas gaan samen aan de slag met kringlooplandbouw.
‘Centraal staat de zoektocht naar naar hoe we de bodem kunnen voeden in plaats van puur de plant. De bodem heeft een sleutelrol en kan meer voor ons doen dan we nu weten’, is de overtuiging van de melkveehouder. Maar daar zijn kennis en innovatie voor nodig.
Veel boeren beseffen terdege dat ze in een negatieve spiraal zitten en achteruitboeren. ‘Europa stelt steeds strengere eisen aan de emissie van mineralen. Ondertussen wordt er bemest onder het optimum en wordt ons, de belangenbehartiger ZLTO, gevraagd om in Den Haag of Brussel meer bemestingsruimte te regelen, terwijl de normen alleen maar verder worden aangescherpt als we op de huidige wijze doorgaan.’
Een belangrijke uitdaging binnen het project is om anders te leren denken over rendement. De korte termijn moet vervangen worden door de middellange en lange termijn.
De samenwerkende organisaties willen inzetten op het organische stofgehalte. ‘Daarnaast kun je denken aan samenwerkingsvormen tussen melkveehouders en akkerbouwers, benutting van kennis uit de biologische landbouw of uit gebieden waar met minder input wordt geboerd.’
Verder hoopt de bestuurder dat er in Oost-Brabant de nodige experimenteerruimte komt. Bijvoorbeeld om drijfmest in rijen toe te dienen, uit te rijden in meerdere giften of bodemverbeteraars in te zetten.
Verder verwacht Verstraten veel van discussies tussen de boeren en andere deskundigen en niet van de veldproeven op proefbedrijf Vredepeel. ‘Wat kunnen we bijvoorbeeld leren van de veldproef waarbij al achttien jaar geen organische mest wordt toegediend?’
Het is belangrijk dat het project nieuwe inzichten oplevert en perspectieven biedt. Vervolgens is het zaak boeren in beweging te krijgen. ‘Niet makkelijk gezien de economische actualiteit’, stelt hij.
Want uiteindelijk is er een andere mindset nodig. ‘Eentje waarbij we op een andere manier naar de waarde van grond gaan kijken en anders gaan handelen.’ Circulair handelen moet je economisch waarderen, stelt Verstraten. ‘Een betere bodem moet zich op termijn terugverdienen, met een beter saldo, hogere bemestingsnormen of bij overname of pacht een betere prijs. Het is aan ons om dat besef breder te laten landen.’