Dubbel slot export varkensvlees Rusland

Jelle FeenstraHet Russische handelsembargo op agrarische producten is onlangs met een jaar verlengd. Dit embargo geldt niet voor vette varkensdelen of bijproducten uit varkensslachterijen. Deze beslaan ruim een derde van de in totaal 55.000 ton varkensvlees uit Nederland dat jaarlijks zijn weg vond naar Rusland.
Dat er al sinds eind januari 2014 geen varkensvlees meer naar Rusland gaat, komt door Afrikaanse varkenspest in enkele Oost-Europese landen, zoals Litouwen en Polen. Het betekent dat Europa de status ‘vrij van Afrikaanse varkenspest’ op haar exportcertificaten niet langer kan waarmaken. Gevolg is dat er geen kilo EU-varkensvlees Rusland inkomt.
Dat is zuur voor landen die al jaren vrij zijn van de ziekte, zoals Nederland. Diverse landen in West-Europa vroegen de Europese Commissie of ze als afzonderlijke lidstaten mogen exporteren naar Rusland. De Russen zijn daartoe best bereid. In eerste instantie wilde de Europese Commissie hier uit oogpunt van Europese solidariteit niet aan meewerken. Na lobbywerk van verschillende landen veranderde die houding.
‘We waren begin dit jaar heel dicht bij heropening van de Russische grenzen voor de varkensvleesproductie die niet onder het politieke handelsembargo valt’, zegt Frans van Dongen, lobbyist voor de Nederlandse vleessector in Brussel. ‘Het raamwerk van de deal lag klaar, het was nog slechts een kwestie van de puntjes op de i zetten.’

Gevoelig argument

Dat gebeurde uiteindelijk niet. ‘Polen en Litouwen maakten een hoop stampij en deden een dringend beroep op Europese solidariteit. Ik ben ervan overtuigd dat als er geen politiek handelsembargo was geweest, Polen en Litouwen nooit gehoor hadden gevonden. Maar ze deden een beroep op moraliteit, dat het schandalig was om buiten de Europese sancties om toch te leveren. Dat is een gevoelig argument. Daardoor zag de Europese Commissie uiteindelijk toch af van aanpassing van de exportcertificaten.’
Europa exporteerde in 2013 750.000 ton varkensvlees naar Rusland, waarvan 55.000 ton uit Nederland. Dat zijn elfduizend varkens per week. Het dubbele slot op Rusland is er mede oorzaak van dat Nederlandse varkenshouders nu fors onder kostprijs produceren. Ook de verminderde consumptie van varkensvlees in Europa, de Griekse situatie en de structurele overproductie maken dat de sector in zwaar weer zit.
Mark Tijssen van LTO-vakgroep Varkenshouderij spreekt van een ‘zeer zorgelijke financiële situatie’ onder Nederlandse varkenshouders. ‘Een toenemend aantal ondernemers heeft het financieel zo zwaar dat stoppen dichtbij komt.’
Volgens Tijssen zou het Europa sieren als de export zo wordt georganiseerd dat er weer varkensproducten naar Rusland kunnen. ‘Het maakt niet uit welk land daar dan van profiteert. Elke extra afzetmogelijkheid is er één en geeft wat lucht’, stelt hij.
‘Een veterinaire discussie die wordt gegijzeld door een politieke’, noemt Van Dongen de situatie. Hij verwacht op korte termijn weinig verbetering. ‘Pas als er ontspanning komt in de politieke verhoudingen tussen Rusland en Europa, maakt regionalisatie van de exportcertificaten weer een kans. Tot die tijd is er weinig kans dat de grens opengaat.’