‘Meer ruimte voor bemesten op maat’

Arno de Snoo Akkerbouwers, melkveehouders en andere praktijkdeskundigen gingen met staatssecretaris Sharon Dijksma van Economische Zaken in gesprek op het akkerbouwbedrijf van de familie Van Segeren in Lage Zwaluwe. Uit de discussie bleek dat akkerbouwers tegen de grenzen van de bemestingsregels aanlopen. Door een hoge productie en de scherpe bemestingsnormen verschraalt het land, stellen de ondernemers.
Sturing van bemesting op individuele bedrijven moet mogelijk worden. De generieke regels voldoen niet meer. Voor de akkerbouw moet er eenzelfde systeem komen als de BEX in de melkveehouderij. Daarbij mogen melkveehouders afwijken van de generieke normen, als zij kunnen aantonen dat daar aanleiding toe is.
Volgens Dijksma is het verruimen van de normen niet eenvoudig. Er liggen Brusselse eisen aan ten grondslag. ‘En’, zo verdedigde zij de scherpe normen, ‘het nitraatgehalte in het water is op plekken nog te hoog.’

Gevoelige snaar

Daarmee raakte de staatssecretaris een gevoelige snaar bij de boeren. Want waarom moeten wij allemaal over één kam worden geschoren omdat het nitraatgehalte bij sommige löss- en zandgronden nog te hoog is?, vragen zij zich af. Een akkerbouwer uit Zeeland merkte op: ‘Waarom moet ik worden afgerekend op wat elders in het land misgaat?’
Tijdens het gesprek bleek dat boeren steeds meer op het scherpst van de snede hun gewassen telen en hun bodem beheren. Dat heeft ook te maken met de lage marges waarbij zij soms meer van grond vragen dan er wordt teruggeven.
De akkerbouwers willen maatwerk om hun bodemvruchtbaarheid op peil te houden, zodat er voldoende nutriënten in de grond zitten om goede gewassen te kunnen telen. Tenslotte maakt het nogal een verschil of er 80 ton aardappelen van een hectare wordt gehaald of maar 30 ton, vertelden de boeren aan Dijksma. ‘We moeten de bemesting daarop aan kunnen passen.’
Toen de gespreksleider aan de aanwezige ondernemers vroeg of de overheid voldoende aandacht heeft voor bodemvruchtbaarheid, klonk er een luid ‘nee’.
De ondernemers willen veel meer ruimte voor proeven met maatwerk in bemesting. De staatssecretaris zegt meer ruimte voor equivalente maatregelen te willen geven, maar zit met een probleem. ‘Om Brussel uit te leggen dat we meer mest willen uitrijden dan is toegestaan, moet ik wel kunnen bewijzen dat het op maat bemesten ook echt goed werkt, legde zij uit. ‘Daar moet wetenschappelijk bewijs voor zijn.’
Ook moet de sector kunnen aantonen dat er niet gefraudeerd wordt met mest (zie kader).

NPK-denken

Er is ook veel meer kennis van de bodem nodig, vinden de ondernemers en deskundigen. ‘Het alleen sturen op stikstof (N), fosfor (P) en kali (K) doet geen recht aan de complexiteit van het bodemleven’, stelde René Jochems van adviesbureau Groeibalans. ‘We moeten weg van het NPK-denken.’
Ook moet er meer onderzoek komen naar de werking van schimmels, aerobe en anaerobe bacteriën in de bodem. Die informatie moet bruikbaar worden gemaakt, zodat de boer dit in zijn bodembeheer mee kan nemen.
Daarbij moet er rekening worden gehouden met de toestand van de mest. ‘Er is veel verschil in mest die boeren op hun land uitrijden’, zei melkveehouder Erik Valk uit Broekland, bij Raalte. ‘Goed gefermenteerde mest is prima spul, maar verrotte mest brengt juist schade toe aan de bodem.’
Dat injecteren van mest uit den boze is, daar was iedereen het snel over eens: ‘Dat doodt alle biologie in de grond.’
Ten slotte wees een aantal ondernemers erop dat vernieuwende ideeën over bodembeheer ook in het onderwijs worden gebracht. Nu wordt er nog te veel uitgegaan van bemesting met N, P en K waarbij wordt gekeken wat de plant nodig heeft en niet de bodem.