ANOG huurt en boeren beheren

In het natuurgebied is plek voor een minimumaantal boeren. 'Normaliter sluit Staatsbosbeheer met meerdere boeren voor kleinere kavels contracten af. Nu is dat deel van de coördinatie voor ons. Wij zijn voor zowel Staatsbosbeheer als de boeren het enige aanspreekpunt en dat blijkt te werken.'
Het natuurgebied levert voor drie boeren een extra stuk geschikt land op om zoogkoeien en schapen op te laten grazen. 'Schapen en koeien door elkaar is natuurlijk eerst wel even wennen. Zeker waar het het bewaken van de gezondheid betreft. Maar dat blijkt achteraf gezien helemaal geen probleem.'
Momenteel zitten drie boeren als beheerders op Breedwisch: maatschap Aike en Gert Hesse uit Harpel, Freek van der Burg en maatschap Henk en Jan Wortelboer uit Jipsinghuizen. De ANOG besloot in overleg met Staatsbosbeheer vorig jaar tot een uitbreiding met 20 hectare beheergebied. Dat gebied wordt binnenkort afgerasterd en komt dan beschikbaar voor schapen.
'Deze constructie is positief verlopen. Breedwisch is zeker niet het laatste gebied dat Staatsbosbeheer door ons laat coördineren', verwacht Sterenborg.

Maatschap Hesse

Het begrazingsproject Breedwisch van ANOG valt onder de doelstelling van Nationaal Natuurnetwerk (NNN) Westerwolde. Door de begrazing ontstaat een groeiende diversiteit aan planten. Maatschap Hesse heeft er pinken lopen van haar Charolais-kudde. Natuurweide is een essentieel onderdeel van de bedrijfsinvulling van vader Aike en zoon Gert Hesse.
De familie is in 2001 neergestreken in de buurtschap Harpel onder de rook van Vlagtwedde. De verplaatsing was nodig omdat ze enkele kilometers verderop door de natuurdoelstellingen geen uitbreidingsmogelijkheden meer had.
Het gemengd bedrijf heeft aandeel in een redelijk stuk natuurbeheer in het NNN-gebied dat zich uitstrekt van Ter Apel tot Smeerling. Een deel daarvan betreft particulier natuurgebied. De Charolais-koeien kunnen er goed uit de voeten. Het natuurvlees van deze koeien wint bovendien aan populariteit bij consumenten. 'Emté verkoopt het vlees onder de noemer Natuurvlees.'

250 hectare

Bij het begrazingsbeheer gaat het om 250 hectare natuurgebied van Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten. Toch is het bedrijf is niet alleen geënt op de zoogkoeien, maar oorspronkelijk zelfs voornamelijk op akkerbouw. Na de verplaatsing werden de ligboxstallen benut en de veestapel uitgebreid.
Naast de Charolais-koeien heeft de maatschap een akkerbouwtak met 45 hectare gangbare akkerbouw met suikerbieten en maïs, en 70 hectare biologische landbouw met rogge, haver, tarwe, lupine, veldbonen en graszaad.
Het vlees van de 230 zoogkoeien die in het natuurgebied grazen, wordt bij Emté verwerkt tot zestien producten, variërend van gehakt tot bieflappen. 'Onder de noemer Natuurvlees wordt er speciaal bij vermeld dat deze koeien hun hele leven in natuurgebieden grazen', vertelt Gert Hesse.
De maatschap heeft nog een andere bedrijfstak. Zij neemt een deel van het maaiwerk in natuurgebieden voor haar rekening. De maaiklus is specifiek. In het beekdal kunnen zware machines van reguliere loonbedrijven vanwege de vernatting niet terecht. 'Zelfs wij moeten een deel overlaten aan een bedrijf met een rupsmaaier, als het ons te nat rond de voeten wordt. Daarnaast hebben we nog wat bescheiden loonwerk.'
Ruilverkaveling zorgde ervoor dat er bij de boerderij van bijna twintig kleine kavels één grote thuiskavel is gemaakt. 'Dat is economisch gezien natuurlijk een voordeel.'
Van de verplaatsing hebben Aike en Gert Hesse geen spijt, al leefden er wel sentimenten rond het familiebedrijf. Gert Hesse: 'Hier liggen meer kansen voor ons en dat blijkt ook wel. Het natuurbeheer en begrazingsproject op Breedwisch is slechts een onderdeel daarvan, maar past goed in ons bedrijfsplan.'

Diverse werkzaamheden

Soms is het werk intensief, zeker waar het de biologische teelt aangaat. In de zomer heeft de maatschap bijna geen omkijken naar de koeien die in het natuurgebied grazen. Ook de wisselwerking via ANOG met Staatsbosbeheer is goed.
Pas in de winter, als de koeien op stal staan, neemt het werk rond de koeien toe. 'De werkzaamheden in de zomer en in de winter zijn mooi divers: de akkerbouw heeft zijn piek in de zomer, het stalvee in de winter.'