‘Wij stimuleren het ondernemerschap’

Want hoewel de coöperatieve telersvereniging geen inzage heeft in de bedrijfsmatige cijfers van haar 272 aangesloten telersbedrijven, is zij zich volledig bewust van de precaire situatie waarin de sector zich de laatste jaren bevindt en die onderbouwd is in het McKinsey-rapport over de glastuinbouwsector.
‘We kennen de cijfers van onze individuele leden niet’, zegt algemeen directeur Michiel van Ginkel van ZON. ‘Wat we wel zien, is dat de prijzen van de producten dit jaar gemiddeld 15 procent hoger liggen dan vorig jaar. Dus het gaat over de hele linie iets beter, zeker gezien de heel slechte jaren 2013 en 2014.’
Op dit moment bereiken onder meer de paprika- en preiprijzen weer acceptabele hoogten, dus kunnen deze telers weer ‘een klein beetje ademhalen’, zoals Van Ginkel het noemt. Al haast hij zich eraan toe te voegen dat ‘nog lang niet alle problemen voorbij zijn’. Want de huidige opleving is in zijn ogen geen structurele.
Die opleving wordt in grote lijnen veroorzaakt door twee fenomenen: enerzijds de achterblijvende oogsten in Spanje door het slechte, natte weer, anderzijds een dalend aanbod in Nederland door eveneens grillige oogsten.
‘Het komt dus niet doordat we als sector slimmer bezig zijn dan voorheen’, waakt de algemeen directeur van ZON voor te veel optimisme. Zeker niet als hij de sector voorspiegelt dat er nog steeds sprake is van een enorme fragmentatie aan aanbodzijde, tegenover een dominante concentratie aan afnamezijde (lees: supermarkten).
‘Grote marktpartijen hebben een sterke positie in deze handel en bepalen in grote mate voor welke prijs je mag inschrijven en aanleveren. Die leunen bij een overaanbod comfortabel achterover. Dat kan ik ze niet verwijten. Zij hebben met goed ondernemerschap zo’n groot marktaandeel opgebouwd. Dat is gewoon de realiteit waarop wij als sector antwoord moeten vinden en dat ligt niet per se in meer produceren’, stelt Van Ginkel.

Geïsoleerd

‘De bij ZON aangesloten telers telen en werken voor eigen risico en rekening. Wij willen voor hen meer zijn dan alleen de logistieke-financiële transactie’, antwoordt de algemeen directeur van ZON op de vraag over het hoe en waarom van de ZON Growers Academy.
‘We willen ook ondernemerschap stimuleren, want qua teelt hoeven we onze leden niets te vertellen. Bij andere ondernemerszaken, zoals marketing, kunnen we hen wellicht helpen, faciliteren. Want ze zijn de laatste jaren heel geïsoleerd komen te staan. Het McKinsey-rapport over de glastuinbouw is duidelijk: de helft van de glastuinbouwbedrijven staat momenteel onder water.’
Preciezer gezegd: 50 procent van de telers had tussen 2011 en 2014 onvoldoende inkomsten om rente en aflossing te betalen. Het lukte 65 procent niet om te investeren en het eigen vermogen van telers halveerde tussen 2006 en 2013; 35 procent heeft zelfs een negatief eigen vermogen.
Voor Van Ginkel is de oorzaak van het onder druk staan van de sector duidelijk: ‘De kracht van de Nederlandse land- en tuinbouw is altijd het maximaliseren van de opbrengsten geweest. Hogere kassen, hoogwaardig zaadonderzoek, betere belichting, betere irrigatie en innovaties. Het zwaartepunt van de teeltbedrijven ligt daar. Daar hebben ze de concurrentie altijd mee verslagen.’
Maar het gaat volgens de algemeen directeur van ZON allang niet meer alleen om betere opbrengsten. ‘Ook kosten, financieel management, personeelsbeleid en dergelijke zijn belangrijk’, merkt hij op.
‘Via onze Growers Academy kunnen we onze leden daarbij helpen. We bieden een platform, omgang met docenten, onderlinge steun tussen cursisten. Verwacht niet dat je als teler binnen een jaar alle problemen hebt opgelost. Wat wij aanreiken is moderne kennis, inspiratie. Of dat ook gegarandeerd een bijdrage levert aan een beter rendement? Dat kan ik uiteraard niet garanderen.’

Veel animo

De animo voor de Growers Academy is groot. De eerste groep van 22 is inmiddels volgeboekt. Van Ginkel kan nog niet zeggen of een tweede groep volgt. ‘Dat is afhankelijk van het aantal aanmeldingen. Wij zijn al heel tevreden met de eerste groep.’
Die groep begint in oktober met de eerste module, waarin modern ondernemerschap centraal staat. ‘Dat is de eerste van drie stappen. Als je wat meer wilt doen, volgt er nog een tweede stap, waarin je - in een wat kleinere groep, verwacht ik - een uitgebreid businessplan maakt, compleet met financiering. De derde stap zal zijn de implementatie en concrete uitwerking van dat businessplan.’
Op deze wijze hoopt ZON ‘als radertje in deze sector’ haar leden meer perspectief te bieden. ‘Het is onze bijdrage aan meer allround-ondernemerschap.’