Goed weiden valt te leren

In juni 2012 ondertekenden 65 partijen - van melkveehouders en zuivelindustrie tot Dierenbescherming en supermarkten - het Convenant Weidegang, waarin ze verklaarden zich in te zetten om de koe in de wei te houden. Inzet is om het niveau van 2012 tenminste te behouden; in dat jaar paste 81,2 procent van de melkveebedrijven een vorm van weidegang toe.
Aan het eind van ieder jaar moet in een voortgangsrapportage duidelijk worden wat de stand van zaken is. Volgens cijfers van de Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO) paste in 2014 77,8 procent van de melkveebedrijven een vorm van weidegang toe. Bij 70,1 procent liepen de melkgevende koeien gedurende ten minste 120 dagen per kalenderjaar en minimaal 6 uur per dag buiten. 7,7 procent van de melkveehouders paste vorig jaar een andere vorm van beweiding toe. Bij 22,2 procent werd geen enkele vorm van weidegang toegepast.
Om weidegang te stimuleren, lopen er verschillende projecten. In opdracht van Duurzame Zuivelketen, een initiatief van LTO en de NZO, werken Courage en Wageningen UR aan het project 'Amazing Grazing' waarin verschillende bedrijfsstijlen en innovaties worden onderzocht. Daarnaast worden er vanuit Stichting Weidegang diverse projecten gecoördineerd. De stichting is een breed gedragen initatief uit de zuivelketen dat zich richt op kennisoverdracht. Daarvoor zijn speciale WeideCoaches opgeleid en geeft ‘de Weideman' op internet praktische informatie.
Centraal in de kennisoverdacht staat de FarmWalk, die is gebaseerd op bevindingen uit 'graaslanden' als Ierland en Nieuw-Zeeland. Het is een methode die melkveehouders ondersteunt in hun bedrijfsvoering met weidegang en die gebruikmaakt van verschillende hulpmiddelen, zoals de graslandgebruikskalender, grashoogtemeter en een bemestings- en beweidingsplan.
Studiegroepen worden in vijf bijeenkomsten door WeideCoaches opgeleid en begeleid in het toepassen van de methode. De stichting begeleidt naast deze algemene studiegroepen nog specifieke projecten: Nieuwe Weiders en Robot & Weiden. Ook in deze groepen staat de methodiek van FarmWalk centraal.

Focus op gras

Ondertussen zijn zo'n 1.600 melkveehouders getraind in de FarmWalk. De bevindingen zijn positief. In de trainingen wordt de nadruk gelegd op twee zaken, legt secretaris Kees-Jaap Hin van Stichting Weidegang uit. 'Focus op gras en zorgen voor een gestructureerde aanpak. Als je dat goed doet, krijg je tevreden koeien en gaan de productieresultaten omhoog. De deelnemers geven aan dat ze door de trainingen structuur krijgen in de weidegang, maar ook dat ze er plezier in krijgen.’
Er is nog veel te winnen met weidegang, is Hin zijn overtuiging. 'Gras was een beetje een vergeten factor in de bedrijfsvoering. De afgelopen jaren lag de focus sterk op de koe en daar is veel uitgehaald. Nu de focus wordt verlegd op gras, zien we dat hier nog veel mogelijk is.'
Niet dat weiden vanzelf gaat, benadrukt hij. 'Het is niet alleen de koeien naar buiten sturen. Je moet structureel te werk gaan en er vroeg mee beginnen. De laatste jaren zie je de trend dat de eerste snee wordt ingekuild, maar juist in het voorjaar geven koeien het beste melk van weidegras en is het gemakkelijk te managen.'
Het enthousiasme voor gras komt terug, constateert Hin. Boeren zien dat het mogelijk is om met weidegang goede resultaten te halen. Aan de andere kant neemt de druk echter ook toe. Bedrijven die een stevige groei hebben meegemaakt, zijn juist gestopt met weiden omdat de hoeveelheid grond niet meer toereikend was of omdat ze een onzekere factor in de bedrijfsvoering willen uitschakelen.
Grond is een cruciale factor, erkent Hin, maar die onzekerheid over weidegang is te overwinnen. 'We moeten zorgen dat weidegang verankerd wordt in de sector en een integraal onderdeel wordt van het bedrijfssysteem. De 1.600 deelnemers aan de FarmWalk zijn enthousiast en we hopen dat dit enthousiasme zich als een olievlek uitbreidt. Want niemand is erbij gebaat dat weidegang verplicht wordt.'