Fosfaatrecht daagt melkveesector uit

Arno de SnooDat was pas het begin voor melkveehouders. De melkveewet volgde eind 2014 om de sector duurzaam te laten groeien na de afschaffing van het melkquotum. Maar die wet alleen gaf onvoldoende zekerheid voor duurzaamheid. Staatssecretaris Dijksma kwam met een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) die de grondgebondenheid van de melkveesector moet waarborgen.
Door het opheffen van de melkquotering, groeide de veestapel en daarmee de fosfaatproductie. Die steeg in de melkveehouderij te hard volgens voorlopige berekeningen van het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS). Het sectorplafond lag op 84,9 miljoen kilo en de verwachte productie werd geraamd op 86,1 miljoen kilo fosfaat. Voor de beleidsmakers in Brussel is het belangrijk hoe de Nederlandse regering reageert op deze voorspellingen.
Dijksma komt nu met voorstellen voor de introductie van fosfaatrechten. ‘Ingrijpend maar onvermijdelijk’, reageerde de sector. Drie maanden na het afschaffen van het melkquotum worden de groeimogelijkheden voor Nederlandse bedrijven beperkt door een fosfaatproductieplafond.
De zuivelsector heeft door het ‘early warning system’ goed zicht op de fosfaatproductie in de melkveehouderij. De sector heeft vanaf 2011 private maatregelen genomen om de fosfaatefficiency van melkveebedrijven te verbeteren. Er zijn afspraken met de mengvoerindustrie gemaakt over vermindering van de hoeveelheid fosfaat in voer. De Kringloopwijzer is ontwikkeld om meer zicht te krijgen op de mineralenstromen. Zuivelondernemingen verplichten gebruik van de Kringloopwijzer voor melkveebedrijven met een fosfaatoverschot vanaf 2015. Vanaf 2016 geldt deze verplichting voor alle bedrijven.

Toekenning rechten

Bij de bekendmaking van het stelsel van fosfaatrechten blijkt dat de toekenning van de rechten plaatsvindt op basis van diercategorieën die onder de Wet verantwoorde groei melkveehouderij vallen (100, 101, 102) en op basis van al bij RVO.nl beschikbare gegevens. Uitgangspunt is het gemiddeld aantal gehouden stuks melkvee in het referentiejaar 2014 en de op de gemiddelde melkproductie per koe gebaseerde forfaitaire fosfaatexcretie.
Wijzigingen tussen 2014 en 2 juli 2015, die bij RVO.nl zijn geregistreerd en die van invloed zijn op het gemiddelde aantal op het bedrijf gehouden stuks melkvee of op de forfaitaire fosfaatexcretie, kunnen meegenomen worden in de bepaling van de toe te kennen fosfaatrechten.
Uit informatie van CBS blijkt een grote diversiteit aan melkveehouderijbedrijven. Er is een categorie bedrijven die minder dan 90 procent van de plaatsingsruimte produceren en meer dan zelfvoorzienend zijn in de plaatsing van de eigen mestproductie. Zij hebben nog ruimte om meer dieren te houden zonder dat zij een fosfaatoverschot krijgen. Bedrijven tussen 90 en 100 procent hebben wel ruimte over, maar in de praktijk zal het niet eenvoudig zijn om daarbinnen nog extra dieren te houden. Beide groepen bedrijven beschikken dus over ‘latente plaatsingsruimte’.
Landelijk gaat het om 33 procent van de melkveebedrijven en kan er, op basis van cijfers in 2014, 4,3 miljoen kilo fosfaat meer geplaatst worden dan er op deze bedrijven geproduceerd wordt.
De categorie bedrijven tussen 100 en 110 procent mestplaatsingsruimte heeft slechts een klein overschot in mestproductie. Dat komt neer op minder dan 10 kilo overschot per hectare. In deze categorie gaat het om 13 procent van de bedrijven.
De categorie 110-150 procent betreft bedrijven die tussen de 10 en 50 kilo overschot per hectare hebben. Met 35 procent is dit de grootste categorie bedrijven. Tenslotte is er nog een categorie die tweemaal zoveel fosfaat produceert dan er geplaatst kan worden op opgegeven grond. Dat zijn 7 procent van de 16.000 melkveebedrijven.
‘We zijn een klein land met ondernemers met grote ambities,’ zegt bestuurslid Jeanet Brandsma van LTO-vakgroep Melkveehouderij. ‘Voor de lange termijn moeten we ons bewust zijn dat de ruimte in Nederland beperkt is. Dat betekent dat de ruimte voor ontwikkeling ook beperkt is.’