‘Bodem van bij- naar hoofdzaak’

Aarts noemt als voorbeeld de zuurgraad van de bodem. Het streven moet in zijn ogen tussen 5 en 5,5 liggen. ‘50 tot 80 procent van de bodem voldoet daar niet aan. Het is slechts een kwestie van bekalken, toch gebeurt het niet.’
Ook op landelijk niveau moet er meer aandacht komen voor bodembeheer. ‘Betere benutting van meststoffen kan door bijvoorbeeld drijfmest in rijen aan te brengen. Het werkt. Als Den Haag dit toestaat, schaffen loonwerkers deze machines aan omdat er vraag van melkveehouders ontstaat’.
Het begint volgens Aarts bij onderwijs. ‘Zelf ben ik leraar geweest. Ik weet zeker dat de huidige docenten die bodemkundige opgaven niet meer kunnen maken. Dat is een bedreiging. Je kunt niet iets realiseren als je er geen kennis is.’ Hij pleit voor bijscholing van veehouders en loonwerkers.
Met name de laatste groep kan een verandering teweeg brengen. ‘Geef de loonwerker de rol van adviseur bodem.’ Het ontwikkelen en beschikbaar stellen van praktische hulpmiddelen is ook een stap.
‘Jammer genoeg constateer ik dat ik de Kringloopwijzer in deze tijd niet had kunnen realiseren. Terwijl die 100.000 euro per dag voor de sector oplevert. Demonstreer mogelijkheden op het gebied van bodem. Een boer leest niet en zal ook nooit leren lezen. Maar als je een boer iets vertelt, dan weet hij tweemaal zoveel als hem is meegegeven. Dat is een bijzondere eigenschap.’ Aarts is daarnaast voorstander van een beloningssysteem voor goede bodemprestaties.

Bedreigingen

WUR-onderzoeker Wijnand Sukkel ziet ook bedreigingen. De akkerbouwbedrijven kennen op dit moment nog te nauwe en eenzijdige rotaties.
Ook ondergrondverdichting opzand gaat een groot probleem worden. ‘Zware machines, slechte omstandigheden, bodemdaling met verzilting als gevolg, te veel monocultuur en pesticiden die langer in de grond actief blijven dan wij dachten.’ Innovatie in mechanisatie is een eerste stap. Hij denkt aan kleine, lichte en autonoom bewegende machines.
‘Automatische grasmaaiers maaien ons gras al, dus technisch gezien is het mogelijk. Deze kleinere machines zorgen voor minder bodemverdichting. Monocultuur ontstaat door de grote machines waar we snel en efficiënt mee willen werken.’
Sukkel roept op om minderopbrengst soms te accepteren. ‘Laat maïs staan tot uiterlijk augustus. Nu lever je wat in, maar over een paar jaar moet het opbrengstverlies door een betere bodem worden gecompenseerd.’ Ook de rasontwikkeling is in zijn ogen nu nog te eenzijdig. ‘Er worden geen rassen veredeld op eigenschappen als minimale grondbewerking en betere doorworteling van de grond. Hier liggen mogelijkheden.’
Nick van Eekeren, onderzoeker aan het Louis Bolk Instituut, vindt dat de agrarische sector per direct de aandacht voor bodemleven moet verbeteren. ‘De bodem is ons kapitaal. Goede doorworteling met weinig input zorgt voor een vliegwieleffect, met uiteindelijk een beter gewas.’
Grondbewerking is de grootste vijand van het bodemleven. ‘De bodembiologie zorgt ervoor dat nutriënten worden vastgelegd, de structuur wordt behouden, het water wordt gereguleerd en afbraak van mest wordt voorkomen. Steek je kop niet in het zand, maar kijk wat vaker onder de graszode.’
Tijdens een van de zeven korte pitches vertelden Wim Haalboom en Cees Meijles van provincie Fryslân dat de hoeveelheid biomassa daar op 12,7 miljoen ton ligt, terwijl het organischestofgehalte terugloopt. ‘Een probleem voor de teelt. Navraag leert dat de inbreng van die 12,7 miljoen ton het volledige klimaatprobleem in Friesland kan compenseren. Waarom doet de akkerbouw dat dan niet? Misschien angst voor verontreiniging, of wellicht willen ze het domweg niet.’
Docent Goaiske Iepema van Van Hall Larenstein vertelt dat ook de jongste generatie het belang van een goed bodemleven onvoldoende ziet. ‘Bij een onderzoek bleek dat oud grasland op alle fronten beter scoort. Hoe kan het dat studenten bij de evaluatie toch allemaal voor het jonge grasland kiezen? Onbegrijpelijk.’