Slacht koeien gaat ’s winters door

Over het afgelopen melkjaar, dat eindigde in juni 2015, gingen 1.083.500 koeien naar de slacht. Dat is een recordaantal en ruim 20 procent hoger dan een jaar eerder. Veel slachthuizen werkten de hele winter - onze zomer - door. Normaal staan de slachterijen dan allemaal enkele weken droog, net als de meeste koeien in Nieuw-Zeeland.
Het einde van de crisis is nog niet in zicht. Zuivelcoöperatie Fonterra voorspelde tot voor kort voor het in augustus begonnen melkjaar 2015-2016 een prijs van 3,85 Nieuw-Zeelandse dollar per kilo milksolids (vet en eiwit percentage), omgerekend 17,40 euro per 100 kilo. Met een dividend van 0,15 tot 0,22 euro per aandeel komt de maximale uitbetaling uit op 19 euro per 100 kilo melk. De laagste melkprijs in dertien jaar.
Inmiddels heeft Fonterra de prijs enigszins naar boven bijgesteld, wat de prijs op 22,6 tot 23 euro per 100 kilo brengt. Nog steeds is dit voor de meeste bedrijven te weinig om de variabele kosten te dekken. Laat staan de vaste kosten aan rente en aflossing die daar overheen komen.
Dat leidt ertoe dat steeds meer melkveehouders niet alleen de mindere koeien, maar ook de betere koeien wegdoen. Dan hoeft er in elk geval geen voer te worden aangekocht. Meerdere bedrijven gingen zelfs over op eenmaal daags melken. Het spaart voer en arbeid uit. Veel van de sterk kostprijsbewuste Kiwi’s, zoals de Nieuw-Zeelanders worden genoemd, zijn daar erg gevoelig voor en schromen deze drastische maatregelen dan ook niet.
Inmiddels zijn de aflossingen op veruit de meeste bedrijven stopgezet. Dat voorkwam niet dat de eerste melkveebedrijven zijn omgevallen, en naar verwachting volgen er meer.
In haar val sleurt de melkveesector de hele economie in mee. Zuivel is tenslotte verreweg het belangrijkste exportproduct. Nieuw-Zeeland exporteerde vorig jaar voor 9 miljard euro aan zuivelproducten. De zuivel heeft daarmee een aandeel van bijna 35 procent in de totale export van Nieuw-Zeeland.
De diepe zuivelcrisis kent verschillende oorzaken. China neemt door een gigantische voorraad aan zuivelpoeder veel minder zuivel af. Verder daalde de export naar het Midden-Oosten en heeft de boycot van Rusland gevolgen.

Renteloze lening

Fonterra biedt leden-melkveehouders inmiddels renteloze leningen aan om de periode met extreem lage melkprijzen te helpen overleven. Pas als de melkprijs weer boven 27,10 euro per 100 kilo melk komt, houdt de zuivelcoöperatie het geleende geld weer in als zijnde een aflossing.
Ook banken hanteren inmiddels maximaal coulance naar de melkveehouders, waar ze vaak grote leningen hebben uitstaan. Het is uitzingen en hopen op betere tijden.
Die hoop gloort inmiddels. Tijdens de veiling van zuivelproducten op de Global Dairy Trade begin oktober stegen de prijzen voor de vierde opeenvolgende keer fors. Fonterra speelde hier met de recente prijsverhoging op in.
Kritische boeren stellen dat de prijsverhoging wel móest worden afgekondigd, nadat eind september de jaarcijfers van de zuivelgigant gepresenteerd werden. Daaruit bleek dat de onderneming 183 procent meer winst boekte als het jaar daarvoor.
Ook krikte topman Theo Spierings zijn salaris van 2,3 miljoen euro per jaar op naar 2,8 miljoen. Dit soort praktijken van de Fonterra-directie zet kwaad bloed bij de ruim 80 procent van de Nieuw-Zeelandse boeren waarvoor ze werkt.
’s Werelds grootste zuivelcoöperatie staat toch al sterk onder druk door de strengere regels die ze de laatste tijd introduceerde. Zo is het aborteren van kalveren uit de koeien, om deze in het ‘seizoensgedreven afkalfpatroon’ te krijgen, sinds dit jaar niet langer toegestaan. Daarnaast kondigde Fonterra onlangs een maximum van 3 kilo palmpitschroot per koe per dag af. Deze krachtvoersoort is erg populair bij melkveehouders om naast het gras bij te voeren.
De maatregelen worden afgekondigd omdat Fonterra vreest voor te veel afwijkende vetzuren in haar producten, maar ook voor haar groene imago. Steeds meer melkveehouders voeren hun dieren namelijk naast het gras andere producten. Ook zijn ligboxstallen inmiddels niet meer zeldzaam in het landschap.
Duidelijk is dat de melkveehouderij ook in Nieuw-Zeeland verandert. Een intensiveringsslag is ingezet en lijkt niet te stoppen. De komende jaren wordt duidelijk of dit de individuele boer en de sector als geheel al dan niet windeieren oplevert.