Uitdaging voor Friese collectieven

Tienke WoudaDe laatste zes jaren stabiliseren de populaties. Alleen bij de kievit gaat de achteruitgang onverminderd door. Dat blijkt uit het eindrapport Monitoring agrarisch weidevogelbeheer van ecologisch onderzoeksbureau Altenburg & Wymenga in opdracht van BoerenNatuur en Provincie Fryslân.
De kievit ging het sterkst achteruit: de populatie nam 3,4 procent af in agrarisch natuurgebied tegenover 11 procent op gangbaar boerenland.
De populatie grutto’s daalde jaarlijks gemiddeld met 2,9 procent in agrarisch natuurgebied tegenover 14 procent op regulier boerenland. Het aantal scholeksters verminderde met 1,9 procent op land met agrarisch natuur tegenover 6,5 procent op gangbaar boerenland. De tureluur stabiliseerde in agrarisch natuurgebied, maar daalde met 10,3 procent op gangbaar boerenland.
De positieve ontwikkeling hangt volgens de onderzoekers mogelijk samen met de intensivering van het beheer die voortvloeide uit het in werking treden van de Subsidieregeling Natuur en Landschapsbeheer (SNL) in 2009. Toen nam de oppervlakte onder agrarisch natuurbeheer toe en groeide ook het aantal hectares met zwaar beheer.
De resultaten in de acht onderzoeksgebieden, die in totaal 20 procent van het totaal aantal weidevogelpercelen beslaan, verschillen sterk. Dat is opvallend. In de helft van de gebieden gingen de grutto en de tureluur gemiddeld 3 tot 4 procent per jaar vooruit, in de andere vier gebieden namen ze 5 tot 7 procent per jaar af. Een verklaring voor dit verschil hebben de onderzoekers nog niet. Vermoedelijk speelt predatie door de vos een rol.
Het onderzoek verschijnt op het moment dat de zeven agrarische collectieven in Friesland aan de slag kunnen. Hiervoor gaven gedeputeerde Johannes Kramer, voorzitter van de Friese collectieven Thom Miedema en melkveehouder Harmen van der Bij dinsdagmiddag de aftrap op het bedrijf van Van der Bij in Aldeboarn.
Voor het agrarisch natuurbeheer is 14 miljoen euro per jaar beschikbaar, bijna een kwart van het landelijk budget. Naast weidevogelbeheer (open grasland) moeten de collectieven zich richten op droge dooradering (landschapselementen als houtsingels), open akker (akkervogels) en natte dooradering (vissen, amfibieën, vogels).

Pijnlijk

Het was een lastig proces om van dertig agrarische agrarische natuurverenigingen tot zeven collectieven te komen, beamen zowel Kramer als Miedema. Het aantal hectares voor bijvoorbeeld weidevogelbeheer ging fors achteruit, van 35.000 hectare naar 17.500 tot 20.000 hectare.
‘Dat is pijnlijk’, geeft Miedema toe. ‘Er waren heel wat enthousiaste bedrijven die aan weidevogelbeheer deden die nu niet meer in de weidevogelkerngebieden liggen.’
Aan de andere kant biedt het volgens volgens Attje Meekma van het Collectief Noardlike Fryske Wâlden ook een kans. ‘Met de beste mozaïeken gaan we verder. Zeker op het gebied van plasdras hebben we een hele slag gemaakt.’
Naast de populatie weidevogels weer omhoogbrengen, moeten de collectieven vooral aan de slag met de leefgebieden open akker en natte dooradering. Dat is een uitdaging, aldus Miedema. ‘Hiervoor moeten wij nog plannen maken. Wij weten nu heel wat over weidevogelbescherming, maar hoe we de libellen kunnen beschermen, dat moeten we nog verder onderzoeken.’
Het Collectief Noardlike Fryske Wâlden is met een club boeren gestart met de twee nieuwe leefgebieden. ‘Het ging altijd om het landschap, nu wordt ook de biodiversiteit belangrijk’, geeft Meekma aan. Waar ze nog wel met enige spanning naar kijkt, is hoe de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) in opdracht van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) bij boeren gaat controleren. ‘De RVO heeft de regelgeving vaak veranderd. Hoe dat uit gaat pakken, is afwachten.’

Liefde

Van der Bij blijft optimistisch. ‘De liefde voor de weidevogel gaat door de maag van de koe.’ Op 50 hectare van zijn 60 hectare doet hij aan agrarisch natuurbeheer. Met succes. In twaalf jaar tijd verdrievoudigde het aantal gruttoparen, van 7 naar 24.