'De huidige bemestingsnormen zijn een belemmerend kader'

Martin Scholten vloog afgelopen weekend even heen en weer naar China. Ter gelegenheid van het Nederlandse staatsbezoek aan China was hij bij het bezoek van koning Willem-Alexander aan een Chinees proefbedrijf voor de melkveehouderij.
Als algemeen directeur van de Animal Sciences Group van Wageningen UR reist Scholten de hele wereld over. Hij geeft lezingen over voedselzekerheid en de rol van dierlijke productie daarin. Scholten ziet dat de Nederlandse en Europese landbouw op achterstand dreigen te komen in vergelijking met de rest van de wereld.

Waarom komen we op achterstand?

'We missen de snelheid om mee te bewegen. Nieuwe ideeën en technologieën worden niet snel opgepakt, terwijl dat in andere landen wel gebeurt.'

Wat betekent dat over twintig jaar?

'Nederland behoort nu nog tot de wereldtop in agrarische productie. Het is de vraag of dat over tien of twintig jaar nog zo is. We exporteren nu ook kennis, maar het kan zijn dat Europese bedrijven over tien jaar kennis moeten importeren.'

In Nederland is er toch volop innovatie?

'Nederland innoveert op de vierkante millimeter. We zijn bezig met verduurzamen, maar we doen dat door meer regels op te leggen. Daarmee leg je juist innovatie stil. We zijn te angstig voor nieuwe ontwikkelingen.'

Hoe kijkt u dan naar ontwikkelingen als de fosfaatrechten?

'Ammoniakuitstoot, fosfaatrechten, grondgebondenheid; het zijn allemaal middelen om hetzelfde doel te bereiken: het aantal dieren in Nederland te verminderen. Het wordt weliswaar niet zo benoemd, maar het is wel zo.'

Wat vindt u daarvan?

'Het is maar de vraag of het verstandig is om minder dieren in Nederland te houden. Ook als we naar het grote plaatje, op wereldniveau, kijken.
'We moeten zoeken naar een balans in de kringlopen. Niet alleen in mineralen, maar juist van biomassa. Dat kan lokaal, maar ook internationaal gebeuren. Dieren zijn in die kringloop onmisbaar.'

Is het in Nederland niet erg vol met al die dieren?

'Als ik de vergelijking met China mag maken: daar wordt ook veel geproduceerd nabij steden. Voedsel voor de steden, noemen ze dat.
'Nederland doet dat ook, want wij zitten midden in een sterk verstedelijkt gebied. Het is dus logisch om veel te produceren op onze goede landbouwgrond.'

Hoe kijkt u tegen de mestproblematiek aan?

'De veehouderij wordt op dit moment begrensd door de hoeveelheid mest die we produceren. Dat is wat mij betreft te kort door de bocht. We bekijken mest als een afvalhoop van mineralen, maar mest biedt veel meer dan dat.'

Het zijn juist de mineralen waar het hele mestverwerkingsstelsel en de bemestingsnormen op zijn gebouwd.

'Met het verwerken van mest richten we ons op fosfaat en stikstof, maar juist de organische stof in mest is essentieel voor de bodemvruchtbaarheid. Het is het zonde dat juist die organische stof verloren gaat bij mestverwerking.
'We vergeten dat het bodemleven enorm gestimuleerd kan worden door verse mest. Ik ken proeven waarbij mest gerijpt wordt tot de ideale mest om het bodemleven te voeden en bodemvruchtbaarheid op te bouwen.'

Voldoen de huidige bemestingsnormen nog wel?

'De bemestingsnormen zijn een knellend kader. Veel landbouwgrond verschraalt en er komen steeds meer landbouwgronden die marginaal worden. We moeten meer investeren in mest om de organische fractie te benutten en het optimaal geschikt te maken voor bemesting van landbouwgrond.'

Wageningen UR zet in op efficiëntie in de landbouw. Varkenshouders werken efficiënt, maar halen nauwelijks een inkomen uit hun bedrijf. Hoe verstandig is die voortdurende zoektocht naar efficiëntie?

'Efficiëntie is de hoeksteen, maar we kijken niet alleen naar onze eigen productie. Efficiëntie gaat om meer dan bedrijfgebonden kosten. Het gaat ook om maatschappelijke verwaarding van producten en een optimale positie in de eiwitketen.'

Wageningen UR investeert veel in haar relatie met China. Brengt u niet te veel kennis weg?

'Die vraag krijg ik vaker. China heeft veel behoefte aan kennis en wij hebben die in huis. Dat is een mooi partnerschap. Als ik op de lange termijn bekijk: de Chinezen vragen naast kennis vaak of Nederlandse agribusinessbedrijven te koop zijn. Chinezen houden van investeren.'

Waar moet de Nederlandse landbouw volgens u de komende tien jaar in investeren?

'In relaties met andere sectoren zoals de chemische industrie en de bedrijven die met robotisering, IT en sensortechnologie aan de slag zijn. Daar liggen enorme kansen.
'Daarnaast zie ik dat landen als Turkije en China investeren in biologische teelttechnieken. Dat is niet meer voorbehouden aan kleinschalige biologische bedrijven. Die teelttechnieken zijn de basis voor hoe de landbouw er over dertig jaar uitziet in de wereld.'