Keuzes bij overdracht of afbouw

Eén daarvan is pacht. Veel ondernemers pachten grond via een reguliere pachtovereenkomst. Bij het beëindigen van het bedrijf kan dit problemen geven. Enerzijds omdat dit recht niet per definitie een waarde vertegenwoordigt bij ontbinding. Anderzijds omdat het pachtrecht alleen met medewerking van de verpachter kan worden overgedragen aan anderen dan eigen (klein)kinderen. Er spelen tegengestelde belangen tussen pachter en verpachter.
Een ander aandachtspunt is samenwerking binnen het bedrijf met derden. Ook wanneer er geen directe opvolger binnen de familie is, hebben sommige ondernemers toch de wens om het bedrijf voort te zetten. Het aangaan van een samenwerking met een derde partij kan voor beide partijen win-winsituaties opleveren.
Er zijn veel mogelijkheden om samen te werken. Dat varieert van grondgebruik en loonwerk tot het samen aangaan van een vennootschap. Toch blijkt het in de praktijk best moeilijk om dit ook daadwerkelijk te gaan doen.
Samenwerken heeft de grootste kans van slagen als dit gebeurt op basis van vertrouwen, gelijkwaardigheid en wederzijds voordeel. Het uitspreken van elkaars verwachtingen is daarbij van groot belang, zo bleek uit de gesprekken met leden.

Financiële positie

Voor sommige ondernemers is het lastig om te stoppen omdat hun financiële positie na staking ontoereikend is. Dit is natuurlijk sterk afhankelijk van de te verkopen bezittingen en schuldenpositie, maar eveneens van de belastingclaim die bij staking naar voren komt.
Omdat een opvolger het bedrijf meestal niet tegen de vrije verkeerswaarde kan overnemen, speelt dit probleem zeker ook bij opvolging door een kind of een andere compagnon. Meer inzicht in de fiscale en financiële mogelijkheden en gevolgen bij staking van het bedrijf kan het keuzeproces vereenvoudigen.
De verkoopbaarheid van de bedrijfslocatie is een veel voorkomend probleem bij stoppende ondernemers. Een koper wil immers vaak wel de grond verwerven, maar heeft dikwijls niet de behoefte om ook een woning met bedrijfsgebouwen aan te kopen. Voor de verkoopbaarheid of benutting door de eigenaar is dan van belang dat herbestemming van gebouwen en locatie mogelijk is.
Hiervoor is de medewerking van de gemeente nodig. Een steeds groter wordend probleem in het buitengebied, waarbij constructief gekeken moet worden naar mogelijke oplossingen. Dit zowel in het belang van eigenaren en het agrarisch belang, maar zeker ook voor de leefbaarheid van het platteland.
Stoppen, op wat voor manier dan ook, is niet iets wat je zo maar besluit. In de praktijk leiden de vragen soms tot het op de lange baan schuiven. Dat komt het proces meestal niet ten goede. Daarover praten met je partner, kinderen, collega’s maar ook adviseurs kan helpen bij de besluitvorming.

Overdragen

Uit de gesprekken die zijn gevoerd komt duidelijk naar voren dat het maken van keuzes rond afbouwen of overdragen voor veel ondernemers lastig is. Veel ondernemers ervaren dat ‘stoppen moeilijker is dan beginnen’. Niet alleen spelen financiële aspecten een rol, zeker zo belangrijk zijn de sociale en persoonlijke aspecten.
Een mooi voorbeeld om het overnameproces te stimuleren vond onlangs plaats bij de ZLTO-afdelingen Boekel-Venhorst, Veghel-Uden en Landerd. Samen met Anja Roes, bedrijfsadviseur overname bij ZLTO, en sociaal werker Peter Greijmans spraken elf ouderechtparen, die allen één of meerdere opvolger(s) hebben, over het overnametraject.
De deelnemers bespraken met Roes de inhoudelijke zaken (Wat regel je in de vof, hoe werkt het met de belastingen en wat is een reële en haalbare overnamesom?) én deelden hun ervaringen. Volgens een van de aanwezigen ‘een volle, maar waardevolle avond’.
Ook de sociale kant kwam uitgebreid aan bod: hoe zorgen we voor een goede samenwerking, hoe kun je beter communiceren, wat is de aard van het beestje en hoe leer je het bedrijf los te laten?