Martijn van Dam: van landbouw- naar voedselbeleid

Jan van LiereRapporten van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) worden maar door een klein aantal mensen gelezen. Dat geldt vast ook voor het vorig najaar verschenen rapport over het voedselbeleid. Maar één lezer van de rapport is sinds deze week wel bekend. Het is staatssecretaris Martijn van Dam.
De bewindsman schetste in de Tweede Kamer de lijnen van het beleid dat hij voor de resterende kabinetsperiode in gedachten heeft. Dat beleid sluit nauw aan op de gedachten van de WRR. De Raad pleitte voor de omslag van het landbouwbeleid zoals we dat nu kennen naar een voedselbeleid. ‘Het is tijd voor een expliciet voedselbeleid’, aldus het rapport.
Van Dam presenteerde in het parlement een agenda die bestaat uit vier componenten en waarin voedsel centraal staat. Het zijn achtereenvolgens eerlijker eten, natuurlijker eten, beter eten en een groener Nederland.
Met eerlijker eten bedoelt de staatssecretaris onder meer: weten wat we eten en waar het vandaan komt, meer productie in de regio, minder schakels in de keten en een eerlijker prijs voor de boer.
Met het punt natuurlijker eten benadrukt hij dat de landbouw alleen toekomst heeft als die rekening houdt met de natuur. Dat geldt voor onder meer gewasbescherming, mest en energie en voor de manier waarop veehouders met hun dieren omgaan.
Beter eten richt zich op de kennis en expertise. Die moet minder worden ingezet voor kwantiteit en meer voor kwaliteit. Dat is volgens de staatssecretaris nodig voor de binnenlandse voedselproductie én voor de export.
Het belang van het onderdeel groener Nederland illustreert hij met de dreiging dat de grutto zou kunnen uitsterven. Hij wil samen met overheden, agrarische sector en de samenleving ‘bouwen aan een natuur die ertoe doet en die we ook willen beschermen’.
Veel elementen uit de agenda Van Dam stonden ook op het programma van zijn voorganger Sharon Dijksma. Het verschil zit met name in de manier waarop hij het beleid positioneert. Veel minder dan voorheen vormt de agrarische ondernemer het uitgangspunt. Het voedsel staat centraal en de boeren en tuinders vormen een - weliswaar belangrijke - schakel in de keten die zich met het voedsel bezighoudt.
De staatssecretaris belooft een open houding naar al die schakels en biedt aan om samen op te trekken. ‘Ik geloof dat de enige weg naar vooruitgang de weg van samenwerking is. Samenwerking met consumenten, boeren, kennisinstellingen, natuurorganisaties en bedrijven die vooruit willen.’
Geen voorkeurspositie dus, wel het aanbod om samen de hand aan de ploeg te slaan. Daarmee ligt de bal ook bij de land- en tuinbouw.