Koe-Kompas: risicoanalyse van bedrijf

Pieter StokkermansOnlangs bracht deze dierenarts een bezoek aan een bedrijf dat de zaken goed op orde heeft. ‘Ook op deze bedrijven zijn verbeterpunten te vinden, geen enkel bedrijf is perfect’, stelt Snijder.
Ze merkt dat sommige veehouders die al goed bezig zijn vaak hoog scoren op alle punten. Ze willen graag de puntjes op de i zetten. Hier zie je ook wel verschil tussen de ondernemers. De ene ondernemer vindt een koe kreupel als ze licht gevoelig loopt, terwijl de ander de koe pas kreupel ziet als ze met de poot trekt. ‘Daarom is een objectief beeld zo belangrijk.’
Het Koe-Kompas ontstond uit onvrede over het Periodiek Bedrijfsbezoek. Een aantal ondernemers wilde hiervoor een alternatief en ontwikkelde een bedrijfscheck. Die check is uitvoeriger dan het Periodiek Bedrijfsbezoek. Deze Koe-Kompas legt als managementinstrument het bedrijf onder het vergrootglas.
Het Koe-Kompas is alweer vier jaar in werking en is populair. Een aantal zuivelverwerkers beloont deelname met een plus op de melkprijs. Veel leveranciers aan die verwerkers maken gebruik van het kompas. ‘De winst zit zeker niet alleen in die toeslag op de melk, maar vooral ook in het verbeteren van de bedrijfsresultaten’, aldus Snijder.
Sinds 1 januari 2014 is het ook voor leveranciers van FrieslandCampina een optie om aan Koe-Kompas deel te nemen, als alternatief voor het Periodiek Bedrijfsbezoek of de Continue Diergezondheidsmonitor.
Voor het Koe-Kompas bezoekt de dierenarts het bedrijf twee keer per jaar. Systematisch komen voeding en water, huisvesting, dierenwelzijn, melken, werkroutines, jongveeopfok en diergezondheid aanbod. Voor ieder onderdeel krijgt het bedrijf een soort rapportcijfer.
Op basis van deze cijfers wordt een diagram gemaakt. ‘Hoe groter het oppervlak van het diagram, hoe minder risico het bedrijf neemt op betreffende onderdelen. Ook komen zo de sterke en zwakke punten direct in beeld’, legt de dierenarts uit.

Vragenlijst

De ondernemers beoordelen het melken aan de hand van een uitvoerige vragenlijst. Verder lopen ze het bedrijf in een vaste volgorde na. Als er aanleiding is, kan er uitgebreider onderzoek plaatsvinden. De ventilatie is bijvoorbeeld met behulp van rookproeven te onderzoeken.
Vaak wordt de groei van het jongvee beoordeeld door middel van het meten van de borstomvang. ‘Soms lijkt het erop dat de kalveren goed groeien, terwijl je als dierenarts niet weet hoe oud die kalveren zijn. De koppeling omvang versus leeftijd moet wel worden gemaakt.’
Bij het eerste Koe-Kompas worden de afmetingen van de ligbox, voerhekken en de looppaden gemeten. Bij elke Koe-Kompas wordt kritisch gekeken naar de samenstelling van het ruwvoer en de mest om respectievelijk de voeding en de vertering in beeld te krijgen.
‘Met het Koe-Kompas wordt een ondernemer, ondersteund door een deskundige, gedwongen om kritisch naar zijn bedrijf te kijken. Het geeft een objectief beeld van het bedrijf.’
Op basis van de resultaten van de testen geeft Snijder een drietal adviezen. De volgende keer komt ze hierop terug. ‘Als er op een bepaald onderdeel veel risico wordt gelopen, zijn de adviezen soms specifiek toegespitst op dit onderdeel, bijvoorbeeld de jongveeopfok. Door de vinger aan de pols te houden zie je de bedrijven verbeteren.’