‘Bodemkundige nodig als minister’

‘Met compost kun je veel organische stof aanvoeren. Maar de fosfaat telt deels mee in de mestboekhouding en dan kan er per saldo weinig’, zegt een Drentse akkerbouwer. ‘De mestwetgeving werkt niet mee bij een duurzaam bodembeheer. Dat is een dilemma’, vult een collega aan.
Een andere akkerbouwer is het er volledig mee eens, maar gooit tegelijk een steen in de vijver. ‘We krijgen nu geld toe voor afname van drijfmest. Dat vertroebelt de discussie. Is de fosfaatgebruiksnorm ook een probleem als we voor drijfmest geld moeten betalen en het zelf moeten inwerken?’
Er zijn meer belemmeringen. Maaisel uit natuurgebieden kan zorgen voor extra organische stof, maar aanvoer is alleen mogelijk binnen een afstand van 1 kilometer. Bij een grotere afstand is het volgens de wet afval. ‘Met de huidige regels moet een boer een crimineel worden om de bodem goed te kunnen verzorgen’, moppert iemand.

Discussie

Het is bioloog Marleen Zanen van het Louis Bolk Instituut die de discussie snel op gang weet te brengen. Volgens haar is wetenschappelijk moeilijk te bewijzen dat de bodemvruchtbaarheid in Nederland gemiddeld genomen achteruit gaat. ‘Het is maar net hoe je meet.’
Op perceelniveau zijn er wel degelijk problemen, stelt Zanen. Op 40 procent van de percelen wordt de kationen-omwisselingscapaciteit (CEC) onvoldoende benut, de organischestofbalans is op veel percelen negatief, de pH is op de helft van de percelen lager dan 5, circa de helft van de bodems is (over)verdicht en de aaltjesproblemen nemen toe.
Zanen: ‘Ondanks alle vooruitgang in rassen en teelttechniek zijn de gewasopbrengsten de afgelopen twintig jaar redelijk stabiel gebleven. Met uitzondering van de suikerbieten is er sprake van een stagnatie. De oorzaak ligt grotendeels bij de bodem. We hebben de bodem niet duurzaam beheerd.’
Het graven van een profielkuil is volgens Zanen een goede methode om de bodem te beoordelen. Zo is te zien of de bewortelingsdiepte goed is, of er sprake is van een brokkelige structuur en of er storende lagen aanwezig zijn. ‘Kijk naar het hele bodemsysteem en niet naar één aspect’, luidt haar advies.

Krap de helft

Zanen wil weten hoeveel akkerbouwers zelf wel eens een profielkuil graven. Dat blijkt krap de helft te zijn en dat valt haar mee. ‘Meestal moet ik dat zelf doen, bijvoorbeeld bij de begeleiding van groepen.’
Van de aanwezige akkerbouwers ploegt ongeveer de helft niet meer en dat is goed voor behoud van het bodemleven. ‘De pendelaars onder de regenwormen houden van ongestoorde grond. Ploegen is funest voor deze wormen. Met grondbewerking help je ze niet’, zegt de bioloog.
De meeste boeren hebben een bouwplan met 1-op-2 zetmeelaardappelen, blijkt bij navraag. ‘Dat geeft weinig rust in de bodem. Granen zorgen daar wel voor. Die wortelen diep en geven meer voeding aan het bodemleven. Bovendien is er door de vroege oogst meer kans op een goede groenbemester’, zegt Zanen.
Uit berekeningen van onder andere DLV Plant blijkt dat verkoop van stro niet zoveel oplevert. Hakselen van 4 ton tarwestro per hectare zorgt voor circa 1.000 kilo effectieve organische stof, 28 kilo stikstof, 10 kilo fosfaat en 60 kilo kalium. ‘Bij een stroprijs van circa 200 euro per hectare is verkoop gelijk aan hakselen’, zegt Zanen.
Een goed gewas groenbemester zorgt voor 500 tot 1.000 kilo effectieve organische stof per hectare. Het verbetert de bodemvruchtbaarheid, bevordert een goede bodemstructuur en vermindert het verlies aan nutriënten. ‘Groenbemesters zijn onmisbaar voor een goede bodemconditie’, stelt de bioloog.
In een intensief bouwplan is er echter niet altijd voldoende ruimte voor groenbemesters. ‘Op veel gronden is de organischestofbalans negatief. Je moet veel organische stof aanvoeren om de balans positief te krijgen. Dat is zelfs moeilijk voor telers die hun best doen’, weet Zanen.
Naast voldoende organische stof is een pH van 5,2 à 5,6 belangrijk voor een goede bodemleven. De akkerbouwers geven aan dat een pH van 4,8 de voorkeur heeft bij een Veenkoloniaal bouwplan met veel zetmeelaardappelen. Want het gaat naast biologische duurzaamheid ook om economische duurzaamheid, geven ze aan.
Zanen heeft de indruk dat de overheid steeds meer denkt aan circulaire economie. Dat zou op termijn meer ruimte kunnen bieden voor aanvoer van organische stof. Volgens haar hebben de activiteiten in het kader van Jaar van de Bodem 2015 daaraan bijgedragen. ‘De veranderingen gaan wel langzaam. Ik hoop dat jullie ze nog meemaken.’

Lees ook

Marktprijzen

Meer marktprijzen

Laatste nieuws

Nieuwste video's

Kennispartners

Meest gelezen

Nieuw op MechanisatieMarkt.nl

Meer advertenties

Vacatures

Weer

  • Zaterdag
    14° / 8°
    20 %
  • Zondag
    15° / 4°
    20 %
  • Maandag
    11° / 8°
    95 %
Meer weer