‘We zijn als vleesketen niet te benijden’

Voor varkenshouders is het veelal moeilijk te volgen wat er met hun dieren gebeurt na het moment van afleveren. Een deel van hen heeft enige kennis van welke slachterij de varkens afneemt en de verwerkers die de vleesproducten aanbieden aan de consument. De meeste boeren moeten echter het antwoord schuldig blijven waar een ‘stukje’ dat op hun erf geproduceerd is, te koop is.
De laatste jaren zien we naast de meer anonieme productie van varkensvlees in toenemende mate concepten ontstaan, waarbij meer integratie van ketenschakels plaatsvindt en het proces van stal tot schap te volgen is. Concepten als Frievar, Livar, Heyde Hoeve en Good Farming Star (GFS) zijn daarvan voorbeelden.
Good Farming Star is een concept van ruim 150 varkenshouders en Vion. Het is het grootste initiatief op dit vlak in Nederland, en voldoet aan de voorwaarden voor één ster van het Beter Leven-keurmerk van de Dierenbescherming. Het concept bestaat vijf jaar. De dieren hebben onder meer afleidingsmateriaal en meer ruimte in de stal en leggen een kortere route af richting het slachthuis.
Tot op heden slaagde Vion er niet in de verwaarding op een dusdanig peil te brengen, dat er zowel door de varkenshouders – gemiddeld 10 cent per kilo – als door Vion een structurele marge kon worden gemaakt. Door de stap van Albert Heijn om vanaf januari alle vleesproducten van het Good Farming Star-varken af te nemen, slaagt dat wel. Het aandeel van het varken dat naar AH gaat, stijgt van 30 naar 85 procent.
De overeenkomst tussen Vion en AH wordt met gejuich ontvangen. De grote vraag is waarom de supermarktketen nu klaar is voor die keuze. Erik Kieftenburg, bij Albert Heijn verantwoordelijk voor de inkoop van alle kip, vis, vlees en vleeswaren, gaf kort voor kerst op een bijeenkomst voor Good Farming Star-varkenshouders op het nieuwe hoofdkantoor van Vion in Boxtel een inkijkje in de motieven van de grootste supermarktketen.
‘Wij zijn niet te benijden. Er wordt zo negatief over deze keten geschreven’, zegt Kieftenburg. Met ‘wij’ doelt hij op alle schakels binnen de vleesketen. Hij stelt dat de perceptie van vlees aan grote veranderingen onderhevig is. Het woord ‘vertrouwen’ valt diverse keren in zijn toespraak.
Uit consumentenonderzoek van Albert Heijn blijkt dat de supermarkt niet de meest vertrouwde plek is om vlees te kopen. In de perceptie van de klant levert de slager het vlees van de dieren van de buurman, die een goed leven hebben gehad.
Een andere uitkomst is de groeiende overtuiging dat het gezond is om minder vlees te eten. En wanneer je vlees eet, dan is het beter om vis en kip te eten. Daarna volgt rundvlees en onder aan de lijst staat varkensvlees. Klanten zetten in toenemende mate vraagtekens bij de kwaliteit, veiligheid, gezondheid en herkomst van varkensvlees.

Vertrouwen

‘Albert Heijn wil samen met boeren werken aan het vertrouwen van klanten in vlees en vleeswaren’, verklaart Kieftenburg het besluit om volledig over te schakelen op Good Farming Star. Het is een besluit met een grote impact. AH maakt zich met de keuze voor GFS meer afhankelijk van een groep varkenshouders dan het ooit is geweest. De meerprijs voor een ons achterham of gerookt spek lijkt daarin nog wel de geringste hobbel die te nemen is.
Behalve logistieke consequenties grijpt het ook in op de commerciële keuzes. Zo kan de supermarkt niet langer vlees uit dezelfde delen gelijktijdig in de Bonus-folder plaatsen. Vraag en aanbod moeten in nauw overleg tussen retailer en producent worden afgestemd.
Dat voelt zichtbaar ongemakkelijk voor de AH-directeur. Hij zegt meerdere keren: ‘Alle schakels moeten doen wat is afgesproken. Dit moet de betrouwbaarste keten van Nederland worden.’ En: ‘Eén schandaaltje en het raakt ons allemaal. Help ons om die geweldige keten te bouwen.’