'Samenwerken geeft vrijheid'

'Het is niet moeilijk om als boer altijd aan het werk te zijn. De kunst is te zorgen dat je ook voldoende vrije tijd hebt.' Aan het woord is Jan Bernard van Ittersum (45) in Kampen. Hij is melkveehouder in hart en nieren, maar vindt ook dat er meer is in het leven dan koeien melken.

Het sociale aspect was voor hem de belangrijkste reden om zijn bedrijf grotendeels samen te voegen met dat van zijn buurman en collega-melkveehouder Kor Koers (56). 'Feitelijk is sprake geweest van het samenvoegen van drie melkveebedrijven met ieder ongeveer 30 hectare grond', legt Koers uit. 'Naast het bedrijf van Ittersum en dat van mij was ook een andere buurman bij de deal betrokken: collega Van de Wetering, die 8,5 jaar geleden naar Canada emigreerde.'

In tegenstelling tot andere regio's komt bij boeren op Kampereiland de grond van de buurman nooit te koop. Gemeente Kampen is eigenaar van alle grond in het gebied, en verpacht die aan de boeren. 'Alleen als een buurman stopt, ontstaan er mogelijkheden om zijn grond erbij te pachten', zegt Van Ittersum.

Toen hij er jaren geleden lucht van kreeg dat buurman Van de Wetering naar Canada wilde verkassen, begon Van Ittersum samen met Van de Wetering, en in overleg met de verpachter, plannen te maken om zijn bedrijf te verplaatsen naar de plek van de Wetering, 1,5 kilometer verderop. 'Ik wilde een nieuwe stal bouwen, en volgens mij zou die beter passen op de locatie van Van de Wetering.'

Buurman Koers was daar toen nog niet van op de hoogte, maar dacht wel na over de beperkingen van zijn eigen situatie. 'Mijn stal was toe aan vernieuwing, maar op mijn bouwkavel was daarvoor te weinig ruimte. Bovendien was het tanklokaal erg moeilijk bereikbaar vanwege de ligging op een terp. Banken waren niet erg happig om een complete nieuwbouw te financieren.'
Bij Koers rijpte het idee om niet zelf te bouwen, maar samenwerking te zoeken met buurman Van Ittersum. Toen Koers een keer zijn opraapwagen kapot had en Van Ittersum met zijn wagen kwam helpen inkuilen, gooide Koers een balletje op over verdergaande samenwerking.

Dat viel niet in verkeerde aarde. Van Ittersum: 'Het idee van Kor paste precies bij onze plannen om de melkkoeien te huisvesten op de locatie van Van de Wetering. Eigenlijk maakte het de voordelen van een bedrijfsverplaatsing nog groter, doordat de nieuwe plek centraal ligt ten opzichte van de ongeveer 90 hectare grond die we samen zouden kunnen inbrengen. Ook samenwerken met een collega sprak en spreekt me aan. Vooral vanwege de sociale vrijheid die het oplevert.'

Jaar proberen

Toen het vertrek van Van de Wetering naar Canada definitief doorging, en Van Ittersum naar een andere locatie kon verkassen, spraken de twee melkveehouders af om het eerst een jaar te proberen. 'Omdat het voor ons beide iets nieuws was, vonden we dat het mogelijk moest zijn om weer uit elkaar te gaan. We hebben onze melkveestapels samengevoegd in de stal die Jan Bernard renoveerde en deels nieuw bouwde op zijn nieuwe plek. Al het jongvee kwam op mijn boerderij, 200 meter verderop.'

Heel ingewikkeld zijn de afspraken die ze maakten niet, vinden de ondernemers. 'Vee en machines hebben we in een vof ingebracht en zijn gezamenlijk eigendom. Gebouwen, quota en pachtgrond zijn ingebracht op basis van gebruik en genot. Het eigendom daarvan is dus niet veranderd. Wel zijn er duidelijke afspraken gemaakt over een vergoeding voor de inbreng en de verdeling van winst.'

Het werk doen ze samen. Melken doen de melkveehouders om beurten de ene week 's morgens en de andere week 's avonds. Iedere zondag heeft de ochtendmelker van de afgelopen week een vrije dag.
Koers neemt de jongveeopfok grotendeels voor zijn rekening. Papier- en rekenwerk is voor Van Ittersum. 'Die is daar goed in. Zelf ben ik liever in de stal bezig', zegt Koers.

Na acht jaar samenwerking zijn de twee ondernemers nog steeds enthousiast over hun samenwerking. 'Het is goed uitgepakt', concludeert Van Ittersum. 'Dat we beide heel verschillend zijn, is geen belemmering. Misschien is het juist wel gunstig. We vullen elkaar goed aan.' Koers: 'Goed samenwerken is geven en nemen.'

Grote uitbreidingsplannen voor de toekomst hebben beide ondernemers niet. 'Voorlopig gaan we door met 150 melkkoeien.'