Jaarrond basilicum op waterbassins

Koks in kookprogramma's op tv benadrukken het elke keer: gebruik verse kruiden voor het lekkerste resultaat. Die voortdurende oproep heeft de kruidenteelt in Nederland goedgedaan, maar de groei is er inmiddels uit. Ook de voorspelde trend voor 2016 – de onbekende kanten van de Aziatische keuken – zal dat niet sterk veranderen.

Ontwikkeling in de teelt moet dus op andere vlakken plaatsvinden. ZLTO benaderde vier jaar geleden kruidentelers Christ en Jacqueline Monden in Etten-Leur met de vraag of ze mee wilden doen aan een proef met waterteelt van proeftuin Zwaagdijk. 'We begonnen eerst met twaalf kleine bakken op ons bedrijf. In 2014 hebben we dat opgeschaald naar 400 vierkante meter in een tunnel en vorig jaar hebben we 1 hectare onder glas ingericht. Nu zijn we bezig met de tweede hectare', vertelt Christ Monden.

Hun bedrijf heet De Kruidenaer en telt 22 hectare vollegrondsteelt, 4,5 hectare kas en 1 hectare tunnels. Ze telen zo'n dertig soorten kruiden, van heel gewone als selderij en peterselie tot exotische als Thaise basilicum en de 'vergeten groente' rode zuring.

Nederlandse producten

'We leveren het hele sortiment aan supermarkten, horeca en catering, meestal via de groothandel. Gemeenschappelijk kenmerk van onze klanten is dat ze het belangrijk vinden dat het product uit Nederland komt. We telen daarom zoveel mogelijk zelf, maar in de winterperiode kopen we tevens in bij buitenlandse leveranciers. We verpakken al die producten zelf op schaaltjes of in hoezen', vertelt de teler.

Juist het feit dat ze zoveel mogelijk zelf willen telen, vormde een belangrijke reden voor hun belangstelling. Bij waterteelt in de kas onder assimilatielicht zijn producten als basilicum jaarrond te leveren. De kassen hoeft Monden niet speciaal te bouwen; die zijn er al en staan grotendeels vol met paprika. Dat gewas heeft deels plaatsgemaakt voor waterbassins.

Daarop drijven polystyreenplaten met gaten erin, waarin de basilicumplantjes hangen, hun wortels in het water. Als ze volgroeid zijn, legt een medewerker ze in een transportgoot waar ze met de waterbeweging mee naar de hal drijven.

Waterteelt heeft grote milieuvoordelen, geeft Monden aan. 'Je hebt nagenoeg geen potgrond nodig. Het waterverbruik is veel lager dan bij teelt in de grond. Je benut de ruimte beter. De emissie van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen is nul. We kunnen niet eens spuiten, want dan zou je in het water spuiten. Dat is ook niet nodig: het gewas is heel gezond. Door de snelle groei heb je altijd een jong product en daar komen nauwelijks insecten op af. We gebruiken plantversterkers om de weerbaarheid tegen ziekten te verbeteren.'

De afgelopen maanden groeiden de kruiden zelfs veel sneller dan verwacht, wat de teelt- en afzetplanning aardig in de war schopte. Naast de milieuvoordelen tikken voor Monden de voordelen op arbeidsgebied sterk door. 'Logistiek is het handig. De mensen hoeven niet meer naar het gewas toe; het komt vanzelf naar de verpakkingshal gedreven. Bovendien zorgt het systeem voor betere arbeidsomstandigheden en valt het proces op den duur meer te mechaniseren.'

Tegenover de voordelen staat één risico: als er een hardnekkige ziekte in het water komt, zit die binnen de kortste keren overal, want alle bassins staan met elkaar in verbinding. Dat is niet een denkbeeldig probleem: de praktijkproef met de teelt van chrysant op water is om die reden afgebroken. Maar de teler is optimistisch. In Nederland mag er een handvol bedrijven zijn met teelt op water, op wereldschaal gezien is het helemaal niet zeldzaam. 'In Nieuw-Zeeland, Australië, Rusland en de VS zie je dit veel meer. Wij hebben zelf onze ideeën opgedaan in Engeland. Daar loopt het goed.'

Oppassen voor snelle groei

Daarnaast is er nog een bedreiging. Er is een handvol kruidentelers in Nederland en die moeten al oppassen om hun eigen markt niet te verstoren door te snelle uitbreiding. Succesvolle kruidenteelt op water zou nieuwe ondernemers kunnen aantrekken, die dan de markt zouden doen instorten. Daarom is Monden noodgedwongen terughoudend met de uitwisseling van technische kennis. Gelukkig is de teelt van basilicum op water niet gemakkelijk. 'Een juffertje is het', zegt hij. Er is veel vakmanschap voor nodig om daarmee om te gaan.

Zelf gaat Monden door op dit pad. De drijvers in de volgende bassins worden grotendeels beplant met munt, maar ook selderij geeft volop mogelijkheden om op water te telen. Het zijn beide producten waar het hele jaar door vraag naar is en dus goede kandidaten voor een jaarronde Nederlandse teelt.