Probiotica soms goed voor gezondheid

Denk vooral niet dat je probiotica zonder meer kunt inzetten als vervanger van de antibiotica die je vroeger gebruikte om je kuikens een goede start te geven. Dan kom je waarschijnlijk bedrogen uit', zegt Tom Klein Zieverink. Hij werkt voor het Belgische bedrijf Panagro Health & Nutrition dat onder meer producten op basis van probiotica verkoopt.

Wat zijn nu eigenlijk probiotica en prebiotica? Probiotica zijn levende micro-organismen, bacteriën waarvan verondersteld wordt dat ze een gunstig effect hebben op de algemene gezondheid van een dier en de darmgezondheid in het bijzonder.

Onverteerbare suikers

Prebiotica zijn niet-verteerbare stoffen die bedoeld zijn om in het darmstelsel de gewenste bacteriën te voeden en hun groei te bevorderen. Prebiotica zijn meestal onverteerbare suikers. Leveranciers combineren steeds vaker pro- en prebiotica in één middel.

De meeste probiotica zijn gericht op het vergroten van het aantal darmbacteriën die organische zuren produceren zoals boter- en propionzuur. Deze zuren hebben positieve effecten op het darm- en verteringsstelsel van dieren.
Probiotica onderhouden en beschermen ook de darmwand. 'Probiotische bacteriestammen stimuleren de slijmproductie', legt Zieverink uit. Hierdoor vormt zich een slijmlaag die de darmwand beschermt tegen de werking met ongunstige bacteriën. Daarnaast kunnen ze de verbindingen tussen de darmcellen versterker. De barrièrefunctie van de darm wordt ondersteund en de kans op een lekkende darm vermindert.
Deskundigen veronderstellen dat een lekkende darm ziekteverwekkende bacteriën doorlaat zoals Enterococcus cecorum (zie kader).

Volgens Klein Zieverink kunnen probiotica ook gunstig uitpakken voor het immuunsysteem van de kip. Via signaalstoffen beïnvloedt de darmflora het immuunsysteem van het dier. Pluimveedierenarts Gerwin Bouwhuis van het Gezondheidscentrum voor Pluimvee (GVP) in Emmen schrijft regelmatig probiotica voor, vooral bij vleeskuiken- en opfokbedrijven.

'Dat probiotica gunstige effecten kunnen hebben, heeft deels te maken met het feit dat we in de pluimveehouderij steeds meer hygiënisch werken', zegt Bouwhuis. Door een steeds striktere scheiding tussen moeder en kuiken hebben de meeste kuikens een eenzijdige darmflora. Die kan makkelijk ontsporen.

Bij nieuwe kuikens

Bouwhuis vervolgt: 'We spreken dan van dysbacteriose. Signalen die een pluimveehouder vaak als eerste hiervan krijgt, zijn vochtiger mest en het dichtslaan van het strooisel. In het verleden voorkwamen we dysbacteriose met antibiotica.'

In de klantenkring van Bouwhuis gebruikt een toenemend aantal vleeskuikenhouders regelmatig probiotica na het opzetten van nieuwe kuikens. De dierenarts ervaart dat het voor vleeskuikenhouders niet meevalt om voor de eigen situatie de beste keuze te maken als het gaat om probiotica.

'Er zijn veel aanbieders van probiotica. Ik adviseer in ieder geval te kiezen voor een product met meerdere bacteriestammen. Dat vergroot de kans op succes. De meeste aanbieders zeggen: 'Probeer mijn product maar een keer.' Maar één ronde een middel gebruiken zegt weinig. Het is beter om te kiezen voor een gestructureerde aanpak. Bijvoorbeeld een product een half jaar lang toepassen bij de helft van de stallen.'

Nog een toepassing van probiotica die volgens Bouwhuis aandacht verdient, is het gebruik na een behandeling van de kuikens met antibiotica. Een antibioticabehandeling heeft een desastreuze invloed op de samenstelling van de darmflora. 'Een eigenschap van antibiotica is nou eenmaal dat bepaalde bacteriestammen uitgeselecteerd worden. Inzet van probiotica kan helpen om weer te komen tot een evenwichtige darmflora.'
Zowel Bouwhuis als Klein Zieverink tempert te hoge verwachtingen van probiotica. Bouwhuis: 'Probiotica mag je niet vergelijken met antibiotica. Bij een antibioticumbehandeling heb je bij een gevoelige bacterie 95 procent zekerheid dat een behandeling effect heeft. Met probiotica kun je minder krachtig sturen.'

Probiotica inzetten om een infectie te bestrijden, lukt vaak niet. Alleen wanneer een ondernemer er in een heel vroeg stadium bij is, is er kans om met probiotica de darmflora weer de goede kant op te sturen.
Klein Zieverink voegt toe: 'Of je tevreden bent na het gebruik van probiotica hangt ook af van je verwachtingen. Probiotica toedienen aan bijvoorbeeld kuikens leidt niet direct tot een hogere groei. Als je te veel bacteriën toedient, kunnen groei en voederconversie zelfs onder druk komen te staan door het energieverbruik door die bacteriën.'