Alert zijn op virulentere pallida

De afwijkende variant is in het najaar van 2014 gevonden in het Duitse Emsland. Of het virulentere aaltje ook in Nederland aanwezig is, is officieel nog niet vastgesteld. 'In 2012 zien we wel ineens een stijging van zwaar en matig besmette monsters bij de TBM-monitoring', zegt Jitse Doornbos namens TBM, Avebe en LTO.

De toename van besmette monsters is deels te verklaren doordat telers in 2012 zijn overgegaan op niet-zetmeelrassen met lagere resistenties. Dat zorgde in één jaar voor toename van de AM-besmetting. 'De helft is te verklaren door rassen die niet in het zetmeelaardappeltelend gebied thuishoren. In de jaren daarna kwam de toename alleen voor bij hoogresistente zetmeelrassen', weet Doornbos.

Het aantal levende larven dat bij de TBM-monitoring bij enkele percelen is vastgesteld, hoort niet bij de hoogresistente aardappelrassen. 'Er klopt iets niet', zegt Doornbos. 'Er is niet één enkel ras verantwoordelijk voor de situatie. Op de percelen met problemen zijn veel verschillende rassen geteeld.' Het is niet alleen een probleem van het zetmeelaardappeltelend gebied. Ook telers van consumptie- en pootaardappelen moeten alert zijn.

Problematisch

Volgens Doornbos is de situatie op minder dan 10 procent van de percelen problematisch. 'Het is zaak om de overige ruim 90 procent goed te houden. Omdat rassen met dezelfde resistentie een verschillend beeld geven, zijn er mogelijkheden. Met een rassenkeuzetoets kunnen telers hier inzicht in krijgen en worden ze niet verrast door hogere besmettingen.'

De oplossing op lange termijn zijn nieuwe AM-resistente rassen. 'Dat zal niet van vandaag op morgen lukken, daar hebben kwekers tijd voor nodig. De komende jaren zijn nog geen nieuwe rassen te verwachten. Daarom zijn TBM, Avebe en LTO met een plan van aanpak gekomen. Telers moeten zich bewust zijn van de gewijzigde situatie', zegt voorzitter Wubbo Wage van Stichting TBM.

Boeren moeten geen afwachtende houding aannemen, waarschuwt Wage. 'Wacht niet tot AM echt een probleem is. We hebben geen natte grondontsmetting meer en nog geen nieuwe rassen. Start vandaag nog met vrijwillige AM-bemonstering en maak gebruik van de eigenschappen van bestaande rassen. Er zijn verschillen en die komen met de rassenkeuzetoets naar voren.'

Stichting TBM heeft er bewust voor gekozen het probleem zelf op te pakken en niet te wachten op de overheid. 'Voordeel is dat we als sector het probleem in de kiem hebben herkend', zegt Wage.

Volgens Bert Waterink van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) is het belangrijk dat het bedrijfsleven zelf de problematiek oppakt. 'Het plan van aanpak is belangrijk om de problemen te beheersen. Het bedrijfsleven is nu aan zet. De meldingsplicht van een virulenter pallida-aaltje in Brussel moet niet leiden tot strengere regels.'
Met een jaarlijkse survey houdt de NVWA AM in de gaten. In 2015 is de survey uitgevoerd met een helikopter. Het resultaat: 106 afwijkende plekken in het zetmeelaardappeltelend gebied. Aaltjes waren niet altijd de oorzaak.

Mario van Sabben van de NVWA: 'Het overgrote deel van de afwijkende plekken werd veroorzaakt door structuurproblemen, een koud voorjaar en extreem weer. Op vijf percelen zijn cysten gevonden. Het moet nog blijken of we met virulente populaties te maken hebben.' De survey gebeurde met een helikopter. Dat is misschien niet de beste methode. Het virulentere pallida-aaltje zorgt meestal niet voor de kenmerkende valplekken die vanuit de lucht zijn te zien.

De NVWA weet nog niet hoe de werkwijze van de survey er dit jaar uit komt te zien. Waterink: 'Eerst moet er meer eenduidigheid zijn. Wat is er echt aan de hand met de afwijkende virulentie.'