Lokale inzet is gericht op 'nul' schade

Nederland kent een nulstandbeleid, wat inhoudt dat er geen enkel wild zwijn voor mag komen. Twee gebieden vormen een uitzondering: de Veluwe en de Meinweg in Limburg. Lange tijd is het goed gegaan, tot eind jaren negentig de winters minder koud werden. Dat had tot gevolg dat in heel Noordwest-Europa de populatie wilde zwijnen enorm is gestegen.
De dieren komen vanuit Duitsland via Limburg en Oost-Brabant steeds verder Nederland in. Ook vanuit de Belgische Kempen rukken ze op.

Bedreiging

Wilde zwijnen vormen een bedreiging voor de landbouw. Denk aan veterinaire ziektes, schade aan gewassen en aanrijdingen. De komst van de dieren zorgt voor veel onrust onder varkenshouders in Zuidoost-Brabant en Midden-Limburg, waar 60 procent van de varkenshouderij in Nederland zit.
Varkens mogen niet op voorhand worden ingeënt tegen de grootste veterinaire bedreigingen. Dat maakt dat de sector gevoelig is voor de schade die ontstaat op het moment dat er een ziekte uitbreekt die wordt overgebracht door wilde zwijnen of wanneer er wilde zwijnen worden aangetroffen met een besmettelijke dierziekte zoals varkenspest of mond-en-klauwzeer (MKZ).
Er is geen geldpotje om boeren in zo'n geval te compenseren. De grenzen gaan op slot en export is niet meer mogelijk. Dat heeft grote gevolgen voor de sector. Zover is het gelukkig nog niet gekomen.
In oktober 2005 werd in Noord-Brabant voor het eerst melding gemaakt van wilde zwijnen in mais en zijn er drie geschoten. Sindsdien is de populatie bij Asten gestegen, maar nog redelijk stabiel. In 2008 is de populatie in het Leenderbos erbij gekomen en in 2012 op de Stippelberg bij Gemert-Bakel. Sinds tweeënhalf jaar is een vergelijkbare ontwikkeling zichtbaar in De Kempen.
De schade in Noord-Brabant varieert tussen 40.000 en 80.000 euro per jaar op dit moment. In het verleden was bijna 95 procent van de schade in Nederland in de provincies Noord-Brabant en Limburg.
Lokale ZLTO-afdelingen passen maatregelen toe en wisselen deze uit met andere gebieden. Denk aan zwijnenwerende middelen zoals stroomdraad, afrastering en geurmiddelen en het aanpassen van ecoducten, zodat alleen wilde zwijnen niet kunnen passeren.
Boeren werken daarnaast samen met de wildbeheereenheid (WBE), de vereniging van jachthouders. Hebben ze last van wilde zwijnen, dan zorgen jagers voor het afschot. Maar de maatregelen zijn een druppel op de gloeiende plaat. Wilde zwijnen zijn slimme beesten en passen zich gemakkelijk aan.
Een groot probleem is wie er verantwoordelijk is voor de ontwikkeling van het wilde zwijn. Jagers, terreinbeheerders, boeren, natuurorganisaties, burgers, de politiek, allemaal hebben ze een ander belang.
Vanaf 1 juli 2016 zijn de provincies verantwoordelijk voor het flora- en faunabeleid. Vorig jaar is gedeputeerde Johan van den Hout van Noord-Brabant in de gebieden met de verschillende partijen gaan praten om te horen hoe zij denken over het wildezwijnenvraagstuk. Deze 'zwijnentafels' dienden als input om te bepalen hoe de provincie verder wil met het beleid ten aanzien van wilde zwijnen.
Van den Hout heeft zijn conclusie onlangs gedeeld tijdens een voorlichtende Statenvergadering. Volgens hem is het een gegeven dat de wilde zwijnen zich in de provincie hebben gevestigd, maar als de populaties niet op een verantwoorde manier worden aangepakt, dan brengt dit grote problemen met zich mee.

Aanpak

De gedeputeerde kiest voor een gebiedsgerichte aanpak. In de gebieden met wilde zwijnen dienen de relevante partijen, waaronder terreinbeherende organisaties, wildbeheereenheden en boeren, met elkaar om de tafel te gaan om maatregelen te nemen die gericht zijn op de aanpak van wilde zwijnen.
Door vast te houden aan de nulstand creëert Van den Hout de mogelijkheid dat alle maatregelen die wettelijk zijn toegestaan ook toegepast mogen worden.