Met arbeidsbeperking werken in kas

Locatiemanager Jeroen Demmers en directieassistente Marjan Brandes zijn aangeschoven in de kantine van een van de twee vestigingen van Lans Tomaten. Het bedrijf heeft in Rilland ruim 20 hectare kassen en in het Westland, waar de roots liggen, zo'n 30 hectare.
Drie jaar geleden begonnen de eerste mensen met een arbeidsbeperking bij Lans Tomaten in Rilland, gelijk met een groep van vijf mensen. Hun achtergrond was heel verschillend, van een ex-drugsverslaafde tot iemand met een ernstige vorm van ADHD.
Het bedrijf wilde zo invulling geven aan het sociale aspect van de onderneming en bovendien laten zien dat het geworteld is in de regio. Daarom koos het alleen voor mensen uit gemeente Reimerswaal, waarin het bedrijf ligt.
Maar na een paar weken was er al een aantal mensen afgehaakt. Ze pasten niet altijd bij het werk dat ze kunnen doen. Demmers: 'Wij hebben daarom tegen de Betho gezegd: 'Kijk eerst wie het kan.''
Dat deed de Betho. De sociale werkvoorziening selecteerde mensen die passen bij het werk in de kassen. Daarop werkten een jaar lang vier dezelfde mensen in de kwekerij, onder wie twee broers met autisme. 'We kunnen werken met mensen met allerlei soorten beperkingen, maar ze moeten er zelf wel aan toe zijn', geeft Demmers aan.
Lans Tomaten neemt de mensen met een arbeidsbeperking aan voor het snijden van het oude blad van de stengels. 'Dat is het meest overzichtelijk en duidelijk', legt de locatiemanager uit.
Plukken of inpakken is ingewikkelder en daarom minder geschikt. Dat geeft te veel verschillende situaties. 'Voor veel mensen met een arbeidshandicap is het moeilijk daarmee om te gaan. Bovendien is het risico groter dat er iets misgaat. Bij blad snijden werken ze niet met het eindproduct.'
Het tomatenbedrijf betaalt de Betho per plant waarvan het blad is gesneden. Brandes licht toe waarom. 'Als ze bijvoorbeeld naar het toilet moeten, gaan ze direct, ook al is dat tien minuten voor een pauze. Bij een betaling per plant kan dat.'

Opjagen helpt niet

Het werken gaat ook wel een paar versnellingen langzamer dan bij het andere personeel. Demmers: 'In onze sector wordt best wel een hoge productiesnelheid gevraagd. Dan komen ze tekort. Opjagen helpt niet, dan blokkeren ze juist.' Bovendien vinden ze het moeilijk om zelf onverwachte situaties op te lossen.
Anderzijds gebeurt het werk heel zorgvuldig. 'Het zijn de netste werkers en ze nemen het werk heel serieus.'
Mensen met een arbeidsbeperking hebben wel een hoger verzuim. 'Toen we een groep van vijf medewerkers met een beperking hadden, konden we ervan uitgaan dat de groep nooit compleet was. Vanwege hun arbeidsbeperking leggen ook instanties en zorgverleners beslag op hun werktijd', vertelt Demmers.
'Je moet als manager wel het type zijn om dit te doen. Maar als je het aankunt, is het heel leuk.' Het past bij Demmers. In het verleden volgde hij een opleiding voor sociaalpedagogisch werker.
De meeste medewerkers met een beperking hebben het prima naar hun zin bij Lans. 'Het is grappig hoe trots ze zijn op hun werk', zegt Brandes. Demmers vult aan: 'De arbeidsvreugde spat ervan af. Thuis vertellen ze heel enthousiast over het werk.' Brandes: 'Ook onze Poolse medewerkers vinden het leuk om met hen samen te werken. Ze hebben echt een plekje verworven binnen de groep.'
Op dit moment werkt er één medewerker met een beperking bij Lans in Rilland: Daniël. Hij heeft autisme. Hij werkt er al tweeënhalf jaar. Elke ochtend fietst hij 15 kilometer naar zijn werk. Hij is nooit te laat. Laatst kreeg hij een shirt met 'Lans' erop. Hij liep er trots mee door het dorp. Brandes: 'Dan krijgen we de reactie 'Hé, werkt hij ook bij jullie?' Dat is grappig.'
Vorig jaar is de regelgeving veranderd voor mensen met een arbeidsbeperking. De mensen die bij Lans werken, hebben een indicatie volgens de Wet sociale werkvoorziening. Zij krijgen begeleiding van sociale werkbedrijven, zoals de Betho. Maar dat verdwijnt.
Sinds 1 januari 2015 geldt de Participatiewet voor nieuwe medewerkers met een beperking. Ze krijgen niet meer de begeleiding vanuit de sociale werkvoorziening. Werkgevers met meer dan 25 personeelsleden hebben voortaan de verplichting om mensen met een beperking aan te nemen.

Hogere eisen

'Dan moeten we ook hogere eisen kunnen stellen', zegt Brandes. 'Wij hebben geen tijd voor een voorselectie en extra begeleiding. De overheid legt voortaan alles bij de werkgever neer. Dat werkt niet.' Demmers: 'Je kunt zulke mensen niet in het diepe gooien. Dan maak je hen niet gelukkig.' Brandes: 'Het kan niet zonder een bemiddelende partij, zoals de Betho. Die is gewoon keihard nodig.'