Drentse boeren verhogen bodemleven

De afgelopen vier jaar realiseerden de deelnemende akkerbouwers een toename van het organischestofgehalte van 1,5 procent. Het bodemleven steeg zelfs met 24 procent. De komende jaren moet de grootste winst nog komen. ‘Bodem verbeteren doe je niet in één jaar’, schetst projectleider Saskia van Miltenburg .
Compost, geitenmest, bokashi, verminderde grondbewerking en groenbemesters zijn de maatregelen die de boeren namen. De deelnemers maakten zelf keuzes passend bij hun bedrijf.
‘Zo koos een akkerbouwer voor geitenmest, omdat zijn buurman als geitenhouder die eenvoudig kon leveren. Twee andere deelnemers hadden al contacten met de gemeente of het waterschap over het aanleveren van groenmateriaal. Bladafval en slootschoonsel als grondstof voor bokashi is in een mooie oplossing’, legt Van Miltenburg uit.

Droogte en regenval

Het project Boeren op Goede Grond startte vier jaar geleden omdat de landbouw op de hoge zandgronden tussen Hooghalen en Witteveen hinder ondervindt van zowel droogte als hevige regenval. Met de verwachte extremen door de klimaatverandering vraagt dat om verbetering van de bodemstructuur.
Metingen van PPO en de moleculaire methodiek Next Generation Sequencing (NGS) laten zien in hoeverre bodemverbeterende technieken van de akkerbouwers effect hebben op percentage organische stof, infiltratiesnelheid en bodemleven. NGS brengt de microbiële populatie van een perceel in kaart op basis van DNA-metingen.
De deelnemers komen minstens drie keer per jaar bij elkaar om vergaarde kennis met elkaar te delen. Ook wordt eens per jaar een excursie georganiseerd naar een locatie waar bodemverbeterende maatregelen in de praktijk zichtbaar zijn.
‘De verhoging van het organischestofgehalte met 1,5 procent laat zien dat de technieken positieve effecten hebben. Ook blijkt dat de deelnemers ten opzichte van hun collega’s in de buurt minder hoefden te beregenen bij droogte. Een van de telers heeft waargenomen dat er meer regenwormen in de percelen zitten.’

Lange adem

Van Miltenburg merkt op dat de winst van het organischestofgehalte een gemiddelde is. ‘De akkerbouwer die geitenmest toepast, zit veel hoger. Hij bracht de mest ook al op zijn percelen voor de start van het project. Zijn resultaten laten zien dat bodemverbetering een proces is van de lange adem en niet in vier jaar is te realiseren. Het helpt om de rest te overtuigen, zij zien dat het loont om geduld te hebben’.
Van Miltenburg verwacht dan ook dat de komende jaren nog betere resultaten uit de bus komen. ‘Een verbetering is niet meetbaar de eerste paar jaren. Het kan zelfs dat op korte termijn de gewasopbrengst tijdelijk afneemt. Het verbeteren van het bodemleven vraagt stikstof, die dan minder beschikbaar komt voor het gewas. Bij de akkerbouwer met geitenmest is zichtbaar dat de maatregel op lange termijn wel effect heeft.’

Project gaat door

De deelnemers gaan de komende jaren door en krijgen daarbij financiële steun van provincie Drenthe voor het proces en de metingen. Drie akkerbouwers schuiven nieuw in bij het project. Zij liften mee op de kennis die door de andere deelnemers is opgebouwd.
Toepassing van groenbemesters als onderzaai bij mais is uit het project gehaald. ‘Mais wordt niet ieder jaar op hetzelfde perceel geteeld, hierdoor is het effect van deze bodemverbeteringstechniek op het perceel niet te meten’.
Doel is om het project uiteindelijk verder uit te rollen in de omgeving van Witteveen. ‘Het eerste spoor dat we volgen is het op orde krijgen van de bodem bij de deelnemers, zodat we kunnen laten zien dat de maatregelen ook daadwerkelijk wat opleveren’, legt Van Miltenburg uit.
‘De komende jaren willen we bovendien extra insteken op de overdracht van kennis. De ervaringen delen we bijvoorbeeld met de agrarische natuurverenigingen en via het programma InnovatieVeenkoloniën’. `

Op peil krijgen en houden

Akkerbouwer Feije Dijksterhuis uit Hijken voert al zeven jaar mest aan mest van de naastgelegen geitenhouderij. Het project Boeren op Goede Grond maakt inzichtelijk wat het effect van geitenmest en ook compost op zijn land is.
‘Als de laatste bemonstering klopt, is het organischestofgehalte met 2,5 tot 3 procent gestegen. Mooie getallen.’ Dijksterhuis neemt deel aan het project om met collega’s te sparren over de bodem. ‘Daar zijn we afhankelijk van. Wat je er in brengt, haal je er ook af. Op peil brengen is één, op peil houden is lastiger. Je moet continu in de bodem investeren, anders is alle moeite voor niets.’