Haastige Van Dam krijgt zware dobber

Het nationale debat over de verduurzaming van ons voedselbeleid is volop in beweging. Het heeft definitief de achterafzaaltjes verlaten en wordt nu vol in de spotlights gevoerd. Zo vond de presentatie van de essaybundel Aan Tafel vorige week plaats in een hipsterlocatie bij uitstek. Restaurant Posse in de Rotterdamse wijk Katendrecht, naast boerenstadswinkel Fenix Food Factory, was voor de gelegenheid volgelopen.
Staatssecretaris Martijn van Dam (EZ) krijgt een zware dobber aan het lezen van Aan Tafel. In de verschillende visies is nauwelijks een lijn te ontdekken. De tien schrijvers hebben dan ook een zeer diverse achtergrond. Naast LTO-voorzitter Albert Jan Maat schreven onder anderen mee directeur Joszi Smeets van Youth Food Movement, foodlogger Dick Veerman, Wageningen UR-voorzitter Louise Fresco en Simone Hertzberger, hoofd productintegriteit bij Albert Heijn/Ahold.

Balans terugbrengen

Youth Food Movement streeft onder meer naar het terugbrengen van de balans in ons voedsellandschap en wijst daarbij op de individuele keuzes die boeren, producenten en consumenten maken. Een onderdeel daarvan is het terugwinnen van kennis over voedsel.
'Veel mensen in Nederland weten niet meer op wat voor bodem ze wonen en welke producten die bodem voortbrengt en wat je daarvan kan maken. We eten terwijl we onderweg zijn van de ene plek naar de andere, of met een iPad voor onze neus', schrijft Smeets.
Maat beschouwt in zijn essay de agrarische sector in economisch perspectief. Campagnes van Greenpeace, Natuur & Milieu en Wakker Dier tegen ontbossing, vlees eten en snelgroeiende kip zijn volgens hem tekenen van deze tijd.
'Deze drie ngo's leggen een verband tussen intensieve tuinbouw, lage prijzen en negatieve effecten op klimaat, milieu en dierenwelzijn. Dat is voor ons een belangrijk punt om te markeren voor het maatschappelijke debat over voedselbeleid. Met de lage prijzen voor ons eten is de consument gebaat en houdt de retailer zijn marge, maar hebben boeren en tuinders een te laag inkomen.'
De LTO-voorzitter schrijft verder dat in de steeds ondoorzichtiger voedselketen de boer niet een anonieme leverancier moet worden. De staatssecretaris ondersteunt hem daarin: 'De boer is de regie kwijtgeraakt. Het is moeilijk ondernemen als je te afhankelijk bent van grote spelers. Het is moeilijk trots te zijn op wat je doet als niemand ziet wat je maakt.'
Van Dam wil door het transparanter maken van de keten de boer een betere positie geven. Een eerste stap die hij daarin zet, is de introductie van een app, waarmee consumenten producten kunnen scannen op hun herkomst. De staatssecretaris wil daarvoor binnenkort in een topmannenoverleg binnen de Alliantie Verduurzaming Voedsel de handen op elkaar krijgen.
Een voorbeeld ziet Van Dam in een soortgelijk digitaal initiatief in de eierketen en een nieuw project bij Varkens van Morgen.
Twee opvallende visies op een moderne en duurzame voedselsector worden geschetst door Foodlog-oprichter Dick Veerman en Koppert Cress-eigenaar Rob Baan. Beiden beschrijven een sterk verstedelijkte toekomst. 'Nederland, in zijn rijke hoogproductieve delta, trekt wereldwijd aandacht. Hoe kan zo'n klein landje zo goed produceren? Een stad als Shanghai zou graag een Westland op zijn stadsgrens hebben zitten', aldus Baan.
Ook Veerman blijft in onze landbouwsector een voornaam exportproduct zien. 'Wie Nederland ecologisch weet te ontwikkelen als een stadstaat die zijn bewoning, bedrijvigheid, vrije ruimte en landbouw vormgeeft als een netwerk van tuinsteden, bouwt aan de oplossing van het touwgevecht. Om die reden zit de hele wereld daar om te springen. Zelfs als het deels mislukt, zit er veel geld in.'

De essaybundel Aan Tafel is te downloaden via www.rijksoverheid.nl/aantafel.