Leren van vrije natuur

1Plantweerbaarheid 2.0: leren van levende natuur

Waar kan de tuinbouw de potentie van planten nog beter benutten om de veerkracht tegen ziekten en plagen? Er is een groeiende interesse in weerbare plantsystemen waarbij onderzoekers zich laten inspireren door het gedrag van planten in de vrije natuur: bio-inspiratie. De vraag is welke principes daarbij zijn te vertalen naar productieteelten in de sierteelt en voedingstuinbouw.
Planten beschikken van nature over een permanente verdediging in de vorm van genetische, fysische en chemische eigenschappen. Wageningen UR Glastuinbouw zoekt naar bruikbare eigenschappen om de veerkracht van planten te versterken. Een van de lessen is dat een plant in symbiose leeft met zijn biotische en abiotische omgeving, en dat een teeltsysteem op dat inzicht gebaseerd moet zijn.
De meeste veerkracht krijg je als planten door het stapelen van werkingsmechanismen beschermd worden tegen belagers. Zo'n systeemaanpak is opgebouwd uit een combinatie van maatregelen, uiteenlopend van sterk uitgangsmateriaal, een betere substraat en voeding, goede klimaatcondities en de inzet van preventieve en curatieve biologische middelen.

2Bestrijding van wol- en schildluis in sierteelt

Wol- en schildluis zijn een toenemend probleem in de sierteelt. Wageningen UR Glastuinbouw heeft verschillende mogelijkheden voor bestrijding en detectie van wol- en schildluis onderzocht. Daarbij kwam één nieuw middel bovendrijven: de gaasvlieg Chrysoperla lucasina. Deze kan zowel de citruswolluis Planococcus citri als de rozenschildluis Aulacaspis rosae effectief bestrijden.
Ook is gekeken of geurstoffen inzetbaar zijn bij de detectie van een wolluisplaag. Hoewel er in laboratoriumexperimenten meerdere geschikte geurstoffen zijn gevonden, zijn er nog geen onderscheidende indicatorgeurstoffen van een (beginnende) wolluisaantasting betrouwbaar uit de test gekomen.

3Sierteelt in biobased economy

Kunnen planten dienen als producent van groene gewasbeschermingsmiddelen? De Nederlandse sierteelt heeft een groot potentieel aan mogelijk werkzame stoffen in planten. FloraHolland, Kenniscentrum Plantenstoffen, Wageningen UR Glastuinbouw en Plant Research International (PRI) onderzoeken de mogelijkheid om groene gewasbeschermingsmiddelen te winnen uit sierteeltgewassen. Van zeventien gewassen, waaronder roos, tulp, freesia en gerbera en chrysant, zijn extracten gemaakt.
Alle gewassen zijn geteeld zonder chemische middelen, ziekten, plagen en biologische bestrijders. Alle extracten zijn getoetst op botrytis, echte meeldauw, trips, bladluizen en spint. De eerste conclusie is dat extracten van een aantal gewassen effectief blijken te zijn tegen de genoemde plagen en ziekten.

4Alternatieven voor neonicotinoïden

Welke alternatieven zijn voorhanden, als neonicotinoïden niet of nauwelijks meer zijn toegelaten? Tijdens een van de workshops tijdens het Plantgezondheidsevent in Bleiswijk verzamelde Wageningen UR Glastuinbouw alvast ideeën van deelnemers, in aanloop naar het te starten onderzoek later dit jaar. Als preventie worden betere hygiëne bij de teeltstart, het gebruik van vangplaten ter signalering en insectengaas veel genoemd. De inzet van bankerplanten, de waardplanten van biologische bestrijders, kan deze beestjes helpen bij hun werk.
Resistente rassen kunnen de plantweerbaarheid helpen, net als beter sturen op bemesting. Meer onderzoek naar biologische bestrijders en snellere toelating van biologische middelen zijn van belang. Mogelijk kunnen geurstoffen plaaginsecten verstoren. Ook feromoonverwarring en camera's als hulpmiddel bij het schouten zijn genoemd. De ideeën zijn te verdelen in de categorieën preventie, plantweerbaarheid, preventieve bestrijding en curatieve bestrijding.

5Meetmethoden voor inzicht in weerbaar telen

De interactie tussen klimaat, cultivar, substraat en voedingsstoffen is complex. Ook onderzoekers weten daar het fijne niet van. Bovendien is de acceptatie van weerbaar telen door gangbare telers gebaat bij zichtbare meetbaarheid van de werking van biostimulanten.
Wageningen UR Glastuinbouw zoekt naar merkers die zicht geven op wat er gebeurt in interacties binnen het weerbaar telen en het sturen op een teeltzeker weerbaar substraat. Inzet is onder meer een set van twintig DNA-merkers voor het bepalen van de substraatweerbaarheid en een databank met experimentele gegevens over weerbaar telen.

6Fusarium hoofdbreker in slateelt

Vorig seizoen waren er grote problemen met fusarium in kasslateelt. Daardoor moest een aantal telers producten vernietigen. De problemen met de variant Fusarium oxysporum f.sp. lactucae in sla zijn voorlopig niet opgelost. Het is nog onduidelijk wat de belangrijkste besmettingsroute is. Een optimale grondtemperatuur van 24 tot 28 graden Celsius is ideaal voor de schimmel. Ook in de bollenteelt en lisianthusteelt komt fusarium voor.
Bij sla heeft een groep telers samen met LTO Glaskracht Nederland actie ondernomen om een onderzoek te starten naar alternatieven in bestrijding. Vaak is er verwarring over het type fusarium. Volgens Wageningen UR is een masterplan voor fusarium nodig om het probleem goed aan te pakken.