Kraamverzorgenden onder elkaar

Bij aankomst op het zeugenbedrijf van Hanneke en Dion van den Corput in Vught wacht Senne van de Voort de eerste verrassing. De bij Kraamzorg Betuwe & Gelderse Vallei werkende kraamverzorgende moet zich douchen en in schone bedrijfskleding hijsen, voordat ze de stal mag betreden. 'Daar had ik niet op gerekend, maar het is een prima hygiënemaatregel.'
In de kantine komt het gesprek op kraamzorg en de invloed daarvan op de vitaliteit van borelingen vlot op gang. De twee vrouwen zijn met elkaar in contact gebracht op initiatief van Daavision, een bedrijf gespecialiseerd in de productie en handel van agrarische toevoegingsmiddelen. Hanneke van den Cornput vertelt dat ze op hun zeugenbedrijf iedere anderhalve week te maken heeft met een geboortepiek.
Op een whiteboard ziet Van de Voort een schema met getallen en afkortingen. Dat zijn de resultaten van de afgelopen rondes in de kraamstal. 'Dit is het aantal levend geboren biggen per worp, dat is het percentage uitval van biggen tot het moment van spenen en hier staan diverse bijzonderheden, zoals het aantal niet levensvatbare biggen en spreidzitters', licht Van den Cornput toe.
'Je houdt dus goed bij wat er gebeurt', constateert de kraamverzorgster. 'Het lijkt wel een beetje op de apgar-score die we maken bij pasgeboren baby's. Met die score geven we aan hoe gezond een baby is op basis van onder meer ademhaling en kleur.'
De twee vrouwen gaan kijken in een afdeling met pasgeboren biggen. In sommige hokken zijn de biggen nog nat, valt Van de Voort op. 'Ik droog een baby snel af om afkoeling te voorkomen. Wat doen jullie rond de geboorte van biggen?'
Van den Cornput: 'Vooraf strooien we een mengsel van kalk en zaagsel in het biggennest en hangen we er een warmtelamp boven. Biggen drogen daardoor sneller op, maar ze moeten na de geboorte wel eerst uit zichzelf naar het verwarmde en verlichte nest zien te komen. Het is onbegonnen werk om ze één voor één af te drogen.'
De kraamverzorgster vraagt of de vloer ook verwarmd is. 'Het lijkt me beter als de warmte van onderen bij de big komt', zegt ze. 'In deze afdeling ligt geen vloerverwarming, maar in de nieuwste kraamafdelingen wel. Daardoor overleven inderdaad meer biggen. Wij zijn aan het uitzoeken of het alleen aan de verwarmde vloeren ligt of aan de combinatie met een beter stalklimaat', antwoordt de zeugenhoudster.

Spreidzitter

'Kijk, dit is een spreidzitter. Deze big kan de achterpootjes niet goed bij elkaar houden. Door de pootjes met tape te ondersteunen, kan deze big gemakkelijker naar de zeug om biest en melk te gaan drinken.'
De zorgconsulent vergelijkt het met een heupafwijking bij baby's. 'Als de heupkom niet goed ontwikkeld is, krijgen baby's een tijdje een spreidbroek aan. Dat bevordert de komontwikkeling.' Ze hoort een zeug puffen. 'Ze staat zeker op het punt om biggen ter wereld te brengen. Zijn jullie altijd bij het geboorteproces aanwezig?'
'Dat lukt niet', antwoordt Van den Cornput. 'We beginnen om 7 uur 's ochtends en gaan overdag meerdere keren kijken en ondersteunen. 's Avonds om 22 uur doen we de laatste ronde. Biggen die 's nachts worden geboren, moeten het op eigen kracht doen.'
Van de Voort: 'Als een geboorte niet vlot genoeg verloopt, grijpen jullie dan ook in?' 'Meestal wachten we rustig af', zegt Van den Cornput. 'Heeft een zeug vier biggen en is dat een uur later nog steeds zo, dan gaan we de zeug opvoelen. Een big kan dwarsliggen. Als we zeker weten dat dit niet het geval is, dan pas zetten we oxytocine in.'
De kraamverzorgster beoordeelt dat als een prima handelswijze en schakelt over op het geven van voeding. 'Vrouwen kunnen bij het geven van borstvoeding last hebben van stuwing. Hoe zit dat bij zeugen?'
'Ook zeugen kunnen daar last van hebben. Via de voeding van de zeug doen we er alles aan om dat probleem te minimaliseren. Daarom leggen we altijd genoeg biggen aan de uier en letten we goed op of de biggen genoeg drinken. Krijgt een zeug toch stuwing, dan dienen we een pijnstiller toe en leggen we er brutale biggen bij. Die drinken de uier goed leeg', vertelt de zeugenhoudster.
'Krijgen biggen kunstmelk als het voeden van de zeug niet goed lukt?', vraagt Van de Voort. Van den Cornput: 'Nee, de belangrijkste voeding is biest en moedermelk. Wel testen we het effect van het bijvoeren van kunstmelk bij de biggen.'