Verplichte zuivering staat voor de deur

Ruim vierduizend glastuinbouwbedrijven in Nederland zijn per 1 januari 2018 verplicht om het water dat zij lozen op het oppervlaktewater of vuilwaterriool zodanig te zuiveren, dat ten minste 95 procent van de gewasbeschermingsmiddelen wordt verwijderd.

Het gaat om drainwater bij substraatteelt, drainagewater bij grondgebonden teelt en filterspoelwater, indien bij de laatste voor het spoelen van het filter sprake is van gebruik van drainwater of bemest gietwater.
Dat staat in het Hoofdlijnenakkoord zuivering glastuinbouw. Daarin staan afspraken die voortkomen uit de maatregelen die zijn opgenomen in de Kabinetsnota 'Gezonde Groei, Duurzame oogst; tweede Nota duurzame gewasbescherming'.

Glastuinders kunnen hier op drie manieren aan voldoen: zuivering met individuele zuiveringsinstallaties, een collectieve zuivering met minimaal twee bedrijven of via een mobiele zuiveringsinstallatie.

'De zuivering is een individuele verplichting, maar kan met een collectieve zuivering worden ingevuld, mits het collectief was aangemeld voor 2015 en een businessplan indient voor eind 2016', stelt Daan van Empel, waterspecialist van LTO Glaskracht Nederland.

In Nederland zijn 160 collectieven aangemeld, bestaande uit circa 1.850 deelnemende bedrijven met 6.300 hectare glas. Wanneer een collectieve oplossing niet mogelijk is, zal de teler die restwater wil lozen een individuele zuivering moeten installeren.
'Het uitgangspunt is dat de normoverschrijdingen in het oppervlaktewater omlaaggaan. Daarvoor is een stevige emissiereductie nodig', zegt Van Empel.

Belang sector

'Het belang van de sector zit met name in het beschikbaar blijven van een breed genoeg pakket correctiemiddelen binnen de geïntegreerde gewasbescherming. De toelatingen van middelen door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) zijn sterk afhankelijk van de mate van normoverschrijdingen in het oppervlaktewater.'

Vanzelfsprekend zijn er veel verschillen tussen bedrijven, bijvoorbeeld hoe de gietwatervoorziening is geregeld, of je te maken hebt met zoute kwel en of je natriumarme meststoffen gebruikt. De basis is evenwel hetzelfde: als er gewasbeschermingsmiddelen worden gebruikt en je loost restwater, dan moet er op 1 januari 2018 een goedgekeurde zuiveringsinstallatie aanwezig zijn.

Om aan de uiteindelijke zuiveringsverplichting te voldoen, is het volgens Van Empel noodzakelijk dat telers inzichtelijk hebben hoe hun waterstromen lopen en daarnaast gebruikmaken van zuiveringsinstallaties die het zuiveringspercentagerendement van 95 procent halen.

'Daarvoor is een meetprotocol ontwikkeld. Toeleveranciers moeten hun installatie laten testen bij een onafhankelijke onderzoekspartij, bijvoorbeeld Wageningen UR of TNO. Een speciale beoordelingscommissie bepaalt vervolgens of de installatie voldoet. Positief geteste installaties komen op een lijst. Die is nu nog in opbouw. Ik verwacht dat deze lijst deze zomer verschijnt.'

Vanwege onder meer het ontbreken van de lijst is nog moeilijk te zeggen hoeveel telers hun zuivering inmiddels al '2018-proof' hebben.

Van Empel denkt dat glastuinders zullen inzetten op twee sporen. Het eerste is restwater zodanig zuiveren dat je het mag lozen, met de blik gericht op een 'nullozing' in 2027; het tweede is optimaliseren van het eigen watersysteem, bijvoorbeeld door het installeren van een ontsmetter, waardoor water langer kan worden hergebruikt en 100 procent recirculatie haalbaar wordt.

Bedrijfsgrootte

Welk spoor telers zullen kiezen, is afhankelijk van de teelt en de grootte van het bedrijf. 'Uit LEI-cijfers blijkt dat bedrijven van 1 hectare voor een individuele zuivering zo'n 25.000 euro moeten investeren, tegen een bedrijf met 10 hectare zo'n 100.000 euro, afhankelijk van de hoeveelheid water die moet worden gezuiverd met welke capaciteit.'