'Duurzaam grondgebruik staat voor ons voorop'

Al jaren wordt gesproken over een herziening van het pachtstelsel, maar sinds kort zit er schot in de zaak. Half april bereikten LTO Nederland, Federatie Particulier Grondbezit (FPG), ASR Vastgoed Vermogensbeheer, De 12 Landschappen en Vereniging Natuurmonumenten een definitief akkoord over de opzet van een nieuw pachtstelsel.

LTO-portefeuillehouder Pacht Arnold Michielsen begon deze week aan een serie gespreksavonden met leden. Verspreid over het land wordt het plan met de achterban besproken. 'We leggen uit waarom we deze keuzes hebben gemaakt.'

Waar hebben vertegenwoordigers van pachters en verpachters zich de afgelopen jaren mee beziggehouden?

'We wilden bouwstenen aanreiken voor een nieuw pachtstelsel. Dat is met het aanvankelijke Akkoord van Spelderholt deels gelukt. Een lastig punt was wel dat het overgangsrecht voor zittende pachters werd beperkt tot vier jaar. Dat is te kort.

'Toenmalig staatssecretaris Sharon Dijksma erkende dat, al gaf ze tegelijk aan dat pachters ook niet tot in lengte van dagen gebruik moeten kunnen blijven maken hun bestaande rechten en van het huidige pachtprijzenstelsel.'

Vervolgens brak de Federatie Particulier Grondbezit met het akkoord. Waarom?

'Hun achterban vond de beperkingen voor de flexibele pacht onacceptabel. Daarmee lag alles open en dreigde het initiatief weer bij de politiek te komen.'

En dat wilde u niet?

'Nee, maar we hoorden tijdens een hoorzitting in Den Haag ook van Kamerleden dat je het niet op een politiek akkoord moet laten aankomen. Het is altijd beter om als pachters en verpachters zelf de regie te nemen. Dat is gelukt, mede dankzij een onderhoud met staatssecretaris Dijksma op haar laatste werkdag bij het ministerie van Economische Zaken. We zijn weer met elkaar in gesprek gegaan.'

Wat waren voor LTO de uitgangspunten?

'Voor LTO staat voorop dat een duurzaam grondgebruik nooit in het gedrang mag komen. Dat betekent dat wij inzetten op langdurige pachtcontracten. Wij kiezen voor een duurzame relatie tussen pachter en verpachter en voor een eerlijke pachtprijs die recht doet aan wat er op de grond verdiend kan worden.'

Niets doen was geen optie?

'Nee. Dat zou betekenen dat de reguliere pacht blijft afnemen en dat de geliberaliseerde pacht in omvang blijft toenemen.'

Wat is de belangrijkste winst van het nu gesloten akkoord?

'Voor de bestaande reguliere pachtcontracten is de geplande indexering van de pachtprijs van de baan. Het huidige pachtpijssysteem blijft gehandhaafd gedurende de periode dat het overgangsrecht van kracht is. Dat betekent dat er voor de huidige generatie pachters geen verandering optreedt.

'Dat geldt ook voor hun opvolger. Pas bij de overgang naar een daaropvolgende generatie wordt de pachtprijs vrij, maar die prijs kan eventueel wel worden getoetst. Alle verdere rechten blijven gehandhaafd. Dat hebben we binnen weten te halen.'

En verder?

'Belangrijk is ook dat we met dit akkoord excessen rond de geliberaliseerde pacht kunnen voorkomen. En dat er een collectieve toetsing komt voor alle pachtcontracten behalve teeltpacht. De pachter kan zo'n toetsing aanvragen tot vijf jaar na afsluiting van het pachtcontract.

'Als de prijs te hoog blijkt, moet de verpachter het verschil met terugwerkende kracht terugbetalen. Daar zal ook zeker een preventieve werking van uitgaan.'

Hoe valt het akkoord?

'We hebben er uitvoerig over gesproken met de portefeuillehouders Pacht. Die waren kritisch, maar het is ons gelukt hen te overtuigen van de keuzes die we hebben gemaakt. Ze vinden het jammer dat we de rijen met NAJK en Bond van Landpachters niet gesloten konden houden, maar ze staan achter onze keuzes.'

En nu in gesprek met de leden?

'Ja. We hebben hier ook de afgelopen periode natuurlijk al met de leden over gepraat. Er zullen best kritische reacties komen. Die komen over het algemeen voort uit emotie. In de pers is ook wel een bepaalde stemming gecreëerd. Maar ik ben ervan overtuigd dat als leden zich er goed in verdiepen en als we onze keuzes uitleggen, dat ze het dan ook begrijpen.

'Als je niets doet en het aan de politiek overlaat, ben je ook niet meer aan zet als het erom gaat andere dingen gerealiseerd te krijgen. Mede daarom wilden wij dit akkoord. En we hebben wat binnengehaald: op het gebied van het overgangsrecht een zachte landing en behoud van het pachtprijssysteem, uitbreiding van de correctieve toets en de rem op de vrijheid-blijheid van de geliberaliseerde pacht.'

Hoe belangrijk is pacht voor de Nederlandse land- en tuinbouw?

'Heel belangrijk. Jonge ondernemers kunnen met de huidige prijzen geen grond aankopen. Pacht is een mooie manier om het bedrijf te starten. Ook bij de overname van de steeds groter wordende bedrijven biedt pacht alternatieven, bijvoorbeeld door pachtconstructies in familieverband. Pacht heeft een functie voor onze sector en zal die altijd blijven houden.'