Champost zorgt voor duurzame warmte

Deze installatie verwerkt de grond waarop de champignons van de familie Van den Boomen groeien tot waardevolle grondstof. De warmte die vrijkomt, zet de kweker onder meer in voor de eigen energievoorziening.

Champost heet de grond waarop champignons groeien. Met een teeltoppervlakte van 15.500 vierkante meter heeft champignonkwekerij Van den Boomen in Gemert er veel van: 350 ton per week. Voorheen haalden agrariërs de grondstof graag gratis op, want het is een goede grondverbeteraar. Maar sinds champost onder de wet dierlijke meststoffen valt, houden boeren rekening met het percentage fosfaat en stikstof in champost en is de grond voor hen minder interessant.

Gevolg: om van de champost af te komen, rijdt Van den Boomen steeds verder naar agrariërs in Nederland en zelfs ver in Duitsland. De transportkosten betaalt de kweker uit eigen zak, zo'n 250.000 euro per jaar. 'Een enorme kostenpost', zegt Pieter van den Boomen. 'Mijn vader Hans vond een oplossing: water uit champost halen. Minder water is minder materiaal, dus kan er meer op één vrachtwagen.'

70 procent water

Champost bestaat voor 70 procent uit water. Maar hoe verlaag je dat percentage? Daar kwam Henk van den Boomen om de hoek kijken, een broer van Hans. Hij heeft dertig jaar ervaring in het opwerken van organische reststromen. De familie sloeg aan het innoveren. Ze startte met een kratje champost in een installatie waarin andere reststromen werden verwerkt. Wordt de grond droger als er een paar dagen lucht doorheen stroomt? De eerste proef was hoopgevend.

Door veen uit de champost te halen, werd het resultaat nog beter. Bij verdere proeven kwam warme lucht van 70 à 80 graden vrij. Die werd zo de buitenlucht in geblazen. Pieter van den Boomen: 'Die warme lucht kan de kwekerij verwarmen.' Zo ontstond het idee om een installatie naast de kwekerij te plaatsen.

Proefinstallatie

'Het zijn twee vliegen in één klap: de champost wordt minder zwaar en er is gratis warmte voor de kwekerij', zegt Henk van den Boomen. Op het erf werd een proefinstallatie geplaatst ter grootte van een zeecontainer. De jarenlange testen in deze container gaven vertrouwen.

Dat werd versterkt door de Biobased Economy Competitie 2013 te winnen en derde te worden bij de Herman Wijffels Innovatieprijs 2014. De ondernemers durfden het aan: een installatie bouwen met een oppervlakte van 1.500 vierkante meter, de Upcycling Gemert.

Subsidie

De installatie kost geld, maar levert ook geld op. De jarenlange testperiode financierden de ondernemers vanuit de kwekerij. De investeringsdruk van Upcycling Gemert verlaagden ze met innovatiesubsidie van het ministerie van Economische Zaken binnen het innovatieprogramma van het TKI-BBE (Topsector Energie).

SDE+-subsidie vroeg de familie bewust niet aan, vertelt Pieter van de Boomen. 'We willen niet afhankelijk zijn van veranderingen in subsidieregelingen. Bovendien vinden we dat een businesscase rendabel moet zijn zonder subsidie.'

Besparing op gaskosten

Rendabel is Upcycling Gemert zeker. Het warme water dat de installatie per jaar produceert, vervangt maximaal 4,5 miljoen kuub gas. De 250.000 kuub die de champignonkwekerij jaarlijks verbruikt, komt nu gratis uit de Upcycling. Daarmee bespaart Van den Boomen al fors op gaskosten. Vanaf 2018 levert het zelfs geld op, want dan levert de installatie warmte aan de buurman, die aspergebedden heeft.

Bovendien is de 250.000 euro aan transportkosten per jaar sterk verminderd. Het product uit de Upcycling bevat 30 procent minder water dan champost. Dat zijn tonnen per jaar die niet afgevoerd hoeven worden. Het product is nu meer waard dan de oorspronkelijke champost; het is droger waardoor de ingrediënten beter zijn en dus interessant voor de afzetmarkt.

Potgrondsector

Pieter van den Boomen: 'De laatste tijd komen ze uit Frankrijk het product gratis ophalen. De veen die uit de champost wordt gehaald, zetten we in gedroogde toestand af in de potgrondsector.'

Uit Upcycling Gemert is nog veel meer te halen. De installatie levert meer warmte dan de champignonkwekerij en de naastgelegen aspergeteler verbruiken. De overige warmte verdwijnt nu de lucht in. De familie Van den Boomen wil daarvoor een betere bestemming vinden. Denk aan het verwarmen van woningen of het drogen van andere producten.

Biomassacentrales

Bovendien worden er nog proeven gedaan om de gedroogde champost in biomassacentrales te verwerken. 'Dan produceer je een tweede keer warmte uit hetzelfde product. De champost moeten we daarvoor nog iets drogen', vertelt Henk van den Boomen.

Deze ontwikkelingen zijn toekomstmuziek. Maar elke ondernemer met organische reststromen kan nu al zijn voordeel doen door een dergelijke installatie te bouwen. Henk van den Boomen: 'Elk organisch product is geschikt om water uit te halen.'