Boerinnen pionieren met onderwaterteelt

'Vier jaar geleden hoorden we op de radio de term 'zeewierboerderij'. Dat maakte ons nieuwsgierig. Een zeewierboerderij in Nederland bestond nog niet. We vonden het een briljant idee', zegt Rebecca Wiering. 'Zeewier is gezond voor mens en milieu. Veel wieren hebben een interessante combinatie eiwitten, vitaminen en mineralen. In Azië eten ze al honderden jaren zeewier en doen ze dat in dezelfde hoeveelheden als wij in Europa groente eten.'

Een profiel van een zeewierboer was ook niet te vinden. 'Het kon een combinatie zijn van landboer, visser en marinebioloog met specialisatie macroalgen. Maar deze combinatie in één persoon bestaat niet.' Een achtergrond als boer of tuinder had Wiering niet. Ze komt uit het Noord-Hollandse Bergen, studeerde communicatie in Amsterdam en heeft meer dan twintig jaar ervaring in internationale marketing.

Advocate

Haar compagnon Jennifer Breaton is geboren en getogen in New York, waar ze na een universitaire studie advocate werd. Aan de Universiteit van Amsterdam behaalde ze een extra diploma internationaal recht. Vanwege zeewierboerderij Zeewaar in Jacobahaven in Kamperland is ze hier gebleven.

'Tijdens ons onderzoek naar zeewier liepen we warm voor het feit dat het een 'onderwaterregenwoud' is. Zeewier ademt zuurstof uit, neemt CO2 op, fungeert als kraamkamer voor vissen, beschermt de kustzones tegen erosie en filtert het zeewater door voedingsstoffen op te nemen. Omdat zeewier bijna alles opneemt dat zich in het water bevindt, zoals calcium, fosfaat en jodium, maar ook afvalstoffen, telen wij het in het schone water van de Oosterschelde, een Natura 2000-gebied', vertelt de zeewierboerin.

Vergunning

Vanwege die regenwoudfunctie van zeewier is het van belang om de natuurlijke bestanden met rust te laten en voor menselijk gebruik duurzaam geteelde wieren te gebruiken. Voor het telen van zeewier in dit beschermde watergebied hebben de twee onderneemsters de benodigde RWS-vergunning.

Voor de teelt van zeewier in open water gebruiken de zeewierboerinnen het mosselzaadinvangsysteem. Het systeem is iets lichter uitgevoerd, omdat mosselen zwaarder zijn dan zeewier. Tussen de drijvende boeien hangen een kilometer aan hoofdlijnen, het dak van de zeewierboerderij. De afstand tussen iedere lijn is een meter, omdat zeewier zonlicht en waterstroming nodig heeft.

Meebewegen met getijden

Het zeewier groeit onder water op een meter diepte aan teeltlijnen. Deze zijn flexibel opgehangen aan touwtjes, die aan de hoofdlijnen zijn vastgeknoopt. Gewichten zorgen ervoor dat de zeewierlijnen niet gaan drijven. De zeewierinstallatie is zo uitgevoerd dat het geheel mee kan bewegen met de getijden. Het verschil tussen eb en vloed is 3 meter.

In november worden de 0,5 centimeter grote plantjes 'geplant'. Dat gebeurt door dunne touwen, waarop het babyzeewier is vastgelijmd om de teeltlijnen te draaien en die uit te zetten.

Kelp

Zeewaar teelt het inheemse bruinwier Royal Kombu (Saccharina latissima), ook wel kelp genoemd. Dat heeft vier tot zes maanden nodig om tot wasdom te komen. Dan is het 1,5 tot 2 meter lang en 30 tot 50 centimeter breed. In mei en juni vindt de oogst van het winterwier plaats.

Daarvoor gebruiken de zeewierboerinnen een aluminium platbodem van 6 meter lang en 1,5 meter breed, die voorzien is van een kraan met een lier om de zeewierlijnen op te hijsen. Vervolgens knippen ze met een heggenschaar handmatig het zeewier eraf. Daarna wordt het zeewier in stapelbare viskisten naar de wasserij gebracht, waar het met zout water wordt gewassen en de kleine schaal- en schelpzeediertjes eruit worden gehaald. Het gaat nu nog om enkele tonnen zeewier in Zeeland.

Bulkverpakkingen

De helft van het geoogste product wordt vers verpakt in bulkverpakkingen van 2 tot 10 kilo en ingevroren, zodat het jarenlang goed blijft. De andere helft wordt gedroogd. De bulkverpakkingen zijn bedoeld voor zakelijke afnemers, veelal voedselproducenten die het gebruiken als ingrediënt. Het gedroogde zeewier gaat bijvoorbeeld in kruidenpotjes.

De duurzame zeewierteelt willen de zeewierboerinnen verder uitrollen en een keten van productie, verwerking en afzet ontwikkelen. 'We werken samen met buitenlandse zeewiertelers om van elkaar te leren. Ook willen we de markt laten groeien. Om vraag en aanbod goed op elkaar af te stemmen, is een groter volume nodig. Daarom stimuleren we dat er meer zeewierboerderijen komen, want alleen onze boerderij is niet genoeg', aldus Wiering.