Drentsche Aa zoekt naar nieuwe balans

Aanleiding is de presentatie van een nieuwe landschapsvisie voor het gebied woensdag in Anloo. Tien jaar na de eerste visie is het tijd voor een nieuwe balans.

Sinds de vorige landschapsvisie Drentsche Aa uit 2004 is het gebied ten oosten van Assen een stukje mooier geworden, stelt Strootman, die sinds deze maand ook Rijksadviseur voor de Fysieke Leefomgeving is. 'De tegenstellingen tussen cultuurhistorie en natuur zijn verminderd', zegt hij.

Breed draagvlak

'De introductie van grote grazers in het gebied om de natuur te optimaliseren gaf indertijd spanningen. Via de interactie die uit de landschapsvisie voortkomt, zijn cultuurhistorie en ecologie bij elkaar gebracht. Er is onder de dorpsbewoners een breed draagvlak ontstaan voor de koers in het gebied.'

Strootman somt een aantal maatregelen op die de afgelopen tien jaar zijn genomen. Zo is het gebied opener gemaakt door beplanting weg te halen, zijn zichtassen verbeterd en zijn oudheidkundige assen beter zichtbaar gemaakt.

Klimaatopgave

Toch is het gebied er nog niet, waarschuwt de landschapsarchitect. Sinds 2004 is er bijvoorbeeld een klimaatopgave bijgekomen waarbij meer water in de beekdalen moet worden vastgehouden. En de landbouw ontwikkelt zich door, het natuurbeleid is veranderd en uit raadplegingen van de bewoners blijkt dat zij meer betrokken willen worden bij hoe het Drentsche Aa-gebied wordt vormgegeven.

Toen het overlegorgaan de bewoners vroeg wat er anders zou moeten, kwamen vooral het beheer en de leefbaarheid van het gebied bovendrijven. 'Niet alles hoeft weer op de schop. Bij het uitwerken van een nieuwe landschapsvisie gaat het meer om verfijning in detail. De huidige visie blijft in grote lijnen overeind.'

Spannender

Volgens Strootman is het gebied spannender geworden. 'Er zijn meer tegenstellingen tussen weidsheid en beslotenheid, tussen kleinschalig en grootschalig ontstaan. Het stroomdal van de Drentsche Aa is geen museumlandschap, maar een levend landschap dat continu in verandering is en waarvan de grenzen steeds diffuser worden. Het onderscheid tussen de beekdalen en de veldgronden is geëgaliseerd.'

De landbouw in het gebied lijkt tijdens de presentatie in Anloo een beetje onder te sneeuwen onder alle natuurplannen. Zo ligt er nog een natuuropgave van enkele honderden hectares. Er is ruimte voor innovatie, maar verdere beperkingen liggen op de loer en er zijn plannen voor 'natuurlijke experimenten' in de beekdalen. Zo zou vernatting kunnen worden ingezet om de stikstofuitstoot terug te dringen.

Vrijheid

Die beekdalen dreigen als waterbergingsgebied verder te worden vernat en dat verontrust de landbouw. LTO Noord waarschuwde enkele weken geleden al dat ook de boeren die gebieden moeten kunnen blijven benutten en voldoende vrijheid van handelen moeten behouden.

Dat de landbouw in de beekdalen terrein verliest, bestrijdt de projectorganisatie niet. '90 procent van de beekdalen is al natuurgebied', stelt Strootman namens het overlegorgaan. 'Maar de visie geeft alleen een gewenst toekomstbeeld. Er zijn geen harde claims.'

Tandenknarsend

Een van de aanwezige boeren, vleesveehouder Albert Schuiling uit Schipborg, hoort het tandenknarsend aan. 'Het gebied raakt uit balans. Op één perceel staat het gras kniehoog, op andere percelen is het juist gemillimeterd en dan die elzen en wilgen die overal opduiken. Het beheer van het gebied groeit Staatsbosbeheer letterlijk boven het hoofd.'

Als het aan Schuiling ligt, komt er meer ruimte voor boeren om aan landschapsbeheer te doen. 'Het is niet meer zo als vroeger. Als ik in het veld bij mijn koeien ben, zie ik verder geen mensen meer, maar ook geen dieren, zoals weidevogels. De enige die er nog wel komt, is de boer. Die neemt ook de tijd om zijn land in balans te houden.'

Meer samen doen

Die zorgen spreken ook wat er uit de consultaties van de bewoners komt. Hun oplossing: meer samen doen en het beheer van het gebied niet alleen aan Staatsbosbeheer en de gemeenten overlaten.