Voorzichtig optimisme over melkveehouderij

ABN AMRO verwacht dat de zuivelmarkt in het derde kwartaal van 2016 een ongekend sterk herstel zal doormaken. De intensivering van interventieaankopen door de Europese Unie en de daling van de Europese melkproductie zorgde volgens de bank voor een snelle opschoning van de zuivelmarkt.

De bank voorziet dan ook voor de rest van dit jaar een stabilisering van het hogere melkprijsniveau dat nu gemiddeld rond de 30 eurocent schommelt. In 2017 zal de marktverbetering zich gestaag voortzetten richting historische gemiddelden. Voor een piek komt 2017 waarschijnlijk te vroeg, ook omdat interventievoorraden nog op de markt komen.

Marktdynamiek

Voor de toekomst heeft de Nederlandse zuivelketen volgens ABN AMRO een sterke uitgangspositie. 'De sector heeft een ijzersterk imago, een goede toegang tot groeimarkten en een zuivelketen waarin pragmatisch wordt samengewerkt. De toekomst van Nederlandse melkveehouders ligt niet in volumegroei, maar vooral in de groei van toegevoegde waarde: van meer naar beter', zegt Pierre Berntsen, directeur Agrarische Bedrijven van de bank. Volgens Berntsen is de focus op de bovenkant van de markt de beste remedie tegen de negatieve gevolgen van prijsvolatiliteit. 'De marktdynamiek kun je er niet mee uitbannen. Het zorgt echter wel voor hogere pieken, minder diepe dalen en een betere gemiddelde melkprijs door de jaren heen.'

Ook Rabobank is optimistisch over het lange termijn perspectief voor de melkveehouderij. De productieomstandigheden in en de strategische ligging van ons land maakt de sector 'lang houdbaar'. Wel ziet de bank nog grote uitdagingen op het gebied van milieu en de kostprijs. 'We verwachten dat de sector in staat is die uitdagingen goed op te pakken, waardoor het volume van de Nederlandse melkproductie verder zal toenemen. De productiviteit van de Nederlandse melkveehouderij is hoog. De melkproductie per koe behoort tot de wereldtop en Nederlandse melkveehouderijen bereiken door geleidelijke schaalvergroting een steeds hogere en efficiëntere productie', aldus de Rabobank.

Krimp

Ondanks het positivisme over de zuivelmarkt verwacht Rabobank in de komende jaren een forse krimp van het aantal melkveehouderijen. In 2020 telt Nederland naar verwachting nog 12.000 melkveebedrijven met een gemiddelde productie van 1,2 miljoen kg melk. Nu telt Nederland nog een kleine 17.000 bedrijven met 1,6 miljoen koeien die samen ruim 13 miljard kg produceren. Bijna een derde van die productie vindt plaats op bedrijven die meer dan 800.000 kg melk produceren; het gaat om 15 procent van het totaal aantal bedrijven. Rabobank verwacht dat de melkproductie in Nederland zal stijgen naar 14 miljard kg door het verhogen van de mineralenefficiëntie op bedrijfsniveau.

Op kostprijsniveau is de Nederlandse melkveesector concurrerend binnen Noordwest-Europa. Wel is het hoge aandeel vaste kosten in de kostprijs een nadeel voor Nederlandse melkveehouders. Door de hoge financieringsintensiteit is de sector daarnaast gevoelig voor renteschommelingen, zo geeft de bank aan. In ruim tien jaar tijd verdubbelde de financieringsintensiteit naar 1,30 euro per kg melk.

Fosfaatrechten

Beide banken brachten hun analyses naar buiten voordat bekend werd dat de invoering van de fosfaatrechten met een jaar is uitgesteld. ABN AMRO verwacht dat het beperken van de fosfaatproductie zijn effect op melkveehouders niet zal missen. 'Bedrijven die willen groeien, zien hun marges door de kosten van fosfaatrechten versmallen of verdampen. Bovendien worden de vaste kosten door de verplichte generieke krimp over minder liters verdeeld. Een lastig dilemma voor ondernemers.

Rabobank ziet door de invoering van fosfaatrechten de aandacht verschuiven van groei naar optimaliseren van de mineralenkringloop. 'Nieuwe grenzen aan groei van de melkproductie in Nederland komen in zicht op het gebied van mineralen, ruimtelijke ordening en ammoniak; Als gevolg van intrede fosfaatrechten zullen groeistappen weer wat kleiner worden, hierdoor zal hernieuwde focus op renovatie, beperkte groei en optimalisatie ontstaan. Bedrijven bij wie we eerder grote groeistappen hebben gezien, zijn intensivering, vreemde arbeid, automatisering en koppelmanagement aandachtspunten. Des te meer reden om opschaling goed te monitoren.'

Volwassen

Doordat de marktbescherming is weggevallen naar de afschaffing van het melkquotum ziet Rabobank de sector volwassen worden. Dit brengt volgens de bank meer volatiliteit en financiële risico's met zich mee. 'Het financieel management krijgt een grotere rol; Door kapitaalintensieve investeringen is de financieringsintensiteit per kg melk in ruim 10 jaar verdubbeld naar ruim 1,30 euro. De sector is hiermee gevoeliger voor renteschommelingen.'