Agria gaat verder als vrij ras

Jan van Hoogen weet het nog als de dag van gisteren. De directeur van Agrico liep in 1984 stage bij het Rijksinstituut voor het rassenonderzoek van Cultuurgewassen, toen Albertus Bakker, kweker bij Mansholts Veredelingsbedrijf in Vierhuizen, tegen hem zei: 'Nu heb ik een ras, dat wordt een hele grote.'

Het ging om een kruising van de Duitse veredelaar Kartoffelzucht Böhm: een aardappel met een langovale vorm en een diepgele vleeskleur, geschikt voor koken en bakken. Het zou de Agria worden.

Dertig jaar

In september van dit jaar was het precies dertig jaar geleden dat Agrico het ras aanmeldde voor de nationale rassenlijst. Het betekent dat de licentieperiode is verstreken en de Agria vanaf komend teeltseizoen vrij kan worden vermeerderd. Dat biedt kansen voor zowel pootgoed- als consumptieaardappeltelers, want het ras vindt nog altijd gretig aftrek.

In ons land heeft Agria een stevige positie in de schillerij en de markt voor verse frites. Een van de grootste verwerkers is Aviko, dat het ras al op grote schaal bij Agrico inkocht toen de coöperatie nog zijn eigen consumptieaardappeltelers had. Vandaag de dag is het ras nog altijd goed voor ongeveer 30 procent van het binnenlandse volume.

Bakkwaliteit

Vooral aan het eind van het seizoen verwerkt Aviko graag Agria's, omdat de bakkwaliteit lang op peil blijft en er niet snel verkleuringen optreden. Ook bij Farm Frites en Schaap heeft het ras een belangrijke plek. Schaap gebruikt de Agria vooral in het schilbedrijf. Wie een patatje koopt bij een hippe, ambachtelijke fritesbakker, loopt grote kans dat er voor zijn neus verse Agria's tot staafjes worden gesneden.

Minder bekend is dat de Agria ook in Zuid-Europese landen geliefd is. Agrico exporteert het ras volop naar landen als Spanje, Italië, Turkije en Syrië. Het feit dat een Agria overal voor is te gebruiken, wordt ook daar gewaardeerd. 'Hij heeft alleen niet de perfecte huid voor wassen en verpakken', zegt Van Hoogen.

Gevoelig voor rot

Er kleeft één groot nadeel aan de Agria: zijn gevoeligheid voor rot. In jaren met een natte oogst of veel moederknollen in de partij, is het uitkijken geblazen.

Het had niet veel gescheeld of Aviko en Agrico hadden in 1994 de handdoek in de ring gegooid. 'We zeiden: we proberen het nog één keer en anders kappen we ermee', blikt Van Hoogen terug. Maar er volgde een 'glasjaar', waarin het toen nog veel geteelde Bintje met gigantische doorwasproblemen te maken kreeg. Met de Agria was niets aan de hand.

Leren telen

Toch blijft zijn gevoeligheid voor rot tot op de dag van vandaag een aandachtspunt. 'Je moet het ras leren telen', zegt pootgoedteler Jac Smits uit Nagele, die 10 hectare basispootgoed van Agria vermeerdert.

'We hebben leergeld betaald, maar weten nu hoe we ermee om moeten gaan. Snel drogen, niet te koud bewaren en als het nodig is laat oogsten. Je wilt absoluut geen moederknollen in de partij. En als hij iets te ruim stikstof heeft gehad, dan oogsten we hem desnoods wat grover. Een Agria moet je niet afslachten.'

Luchtkoeling

Als het even kan, sorteert Smits het ras pas laat in het seizoen en zet de partij dan in de luchtkoeling, nooit in de mechanische koeling. Het eigen pootgoed krijgt een behandeling met ethyleen om de kieming tijdelijk te remmen en meer ogen te laten loskomen.

Dat is namelijk een ander nadeel van Agria: hij geeft van zichzelf weinig stengels. Ook voor de consumptieaardappelteler betekent dit een dure start, omdat hij relatief veel pootgoed in de grond moet stoppen. Daar staat tegenover dat hij voor een mooie partij Agria's vaak een prijs kan krijgen die enkele centen boven het marktgemiddelde ligt. In theorie kan zijn kostprijs dalen, als er extra aanbod van pootgoed ontstaat.

Weinig veranderen

De grote Agria-verwerkers zien voorlopig weinig aan dat aanbod veranderen. Zij blijven gewoon zaken doen met Agrico. Het handelshuis heeft de benodigde kennis in huis en de aangesloten telers hebben het ras goed in de vingers, zo luidt de redenering. Dat neemt niet weg dat er voor telers nieuwe mogelijkheden zijn ontstaan.

Voor de pootgoedvermeerdering komen de royalty's van 717 euro per hectare te vervallen. Consumptieaardappeltelers die hun eigen pootgoed gebruikten, waren tot dusver 105, 50 euro verschuldigd. Die bedragen kunnen worden weggestreept. Een plotselinge sterke groei van het areaal Agria wordt niet verwacht. Maar voor telers die ervaring hebben met het ras en over geschikte grond en de juiste bewaring beschikken, liggen er zeker kansen.