'Imker is grootste gevaar voor bij'

Het begon met 'een paar volkjes' als hobby. Inmiddels is de hobby van het echtpaar Schuurmans uitgegroeid tot een veelzijdig bijenbedrijf met klanten in binnen- en buitenland. Het omvat een imkerij, het Bijenmuseum EcoPoll waar ook workshops en rondleidingen over bijenteelt plaatsvinden, meer dan 300 bijenvolken die zorgen voor bestuiving in diverse tuinbouwteelten, bijenteelt met een productie van zo'n 150 nieuwe bijenvolken per jaar en een handel en winkel in bijenproducten.

Thea Schuurmans leidt rond in het museum. Bij veel attributen hoort een verhaal. Ze vertelt dat woorden als bombarderen en opdoeken uit de imkerij komen. Het museum is stap voor stap gegroeid. Het echtpaar had zelf al diverse bijzondere imkerijspullen en kreeg de eerste collectie van een bijenmuseum elders in Nederland. Daarna van nog één.

Grotere locatie

Dat vonden de ondernemers een prachtige invulling voor het gebouw dat ze wilden. In de periode daarvoor zochten ze namelijk een grotere locatie om honing te slingeren, waar ze bovendien het groeiende aantal deelnemers aan excursies konden ontvangen. Ze kochten een weiland met een schuur, dicht bij hun huis en bedrijfsruimte, en bouwden daar een karakteristiek gebouw met zeskantige cellen. Sindsdien vinden daar veel van de activiteiten plaats.

Een van de poten onder het bedrijf is de teelt van de bijenvolken die zorgen voor bestuiving van gewassen in kassen en van buitenteelten, zoals aardbeien, bramen, bessen en appels. Het echtpaar kweekt per jaar zo'n 150 nieuwe volken. Die zijn voor de kasten die ze verhuren aan tuinders en fruittelers én voor collega-imkers. Van henzelf staan ruim 300 bijenvolken bij tuinbouwbedrijven, van Groesbeek tot Made.

Vakwerk

Het kweken van nieuwe volken is vakwerk, net als fokkerij bij andere diersoorten. Het vereist kennis van technieken en de koninginnen en hun bloedlijnen. Er is ook een stamboek van de teeltkoninginnen. Het Geffense echtpaar is er helemaal op ingericht, onder andere met een ki-apparaat. 'We zijn gewoon bijenboeren', zegt Robert Schuurmans. Een nieuw volk wordt opgebouwd met bijen uit andere volken. Die brengen de ondernemers bij elkaar, waarna ze een nieuwe jonge koningin toevoegen.

De bijenvolken van de Geffense ondernemers gedijen goed. Bij hen is geen sprake van de neergaande trend onder bijenvolken, waarover veel te doen is in de media. De belangrijkste boosdoener is de varroamijt. Daarnaast liggen gewasbeschermingsmiddelen zoals neonicotinoïden onder vuur en loopt de biodiversiteit terug.

Vergrijzing

De Schuurmansen denken dat ook andere factoren een belangrijke rol spelen. Een daarvan zijn de imkers zelf, vertelt Thea Schuurmans. Want er zijn te weinig imkers en de imkers die er zijn, vergrijzen. 'Imker is een zwaar beroep, vooral als je in een warme zomer in een beschermingspak met kasten moet sjouwen. Bovendien blijven veel oude imkers werken op de manier waarop zij het geleerd hebben, terwijl dit een andere tijd is met andere problemen.' Verder speelt gebrek aan kennis bij imkers een grote rol. 'Na één cursus kun je nog geen bijen houden.'

De varroamijt speelt de belangrijkste rol, vervolgt de onderneemster. Die parasiteert op de bijenlarf en brengt ziektekiemen over. De bijen zijn daardoor al ziek bij de geboorte. Maar de mijt is goed te bestrijden met natuurlijke middelen, zoals oxaalzuur. Dat moet wel precies op het goede moment gebeuren, namelijk als er geen gesloten broed aanwezig is in het bijenvolk. Robert Schuurmans: 'Wij organiseren dat zelf door de koningin een tijdje op te sluiten. Op die manier is de mijt goed onder controle te houden.'

Landbouwgif

Volgens zijn vrouw speelt 'landbouwgif' een belangrijke rol, maar dat is niet levensbedreigend voor de bijen. Het maakt de insecten kwetsbaarder. Maar een deskundige bijenhouder, die zijn bijen onder juiste omstandigheden houdt met een goede hygiëne en de bijen vakkundig ontsmet, zal veel problemen voorkomen, geeft ze aan.

Robert Schuurmans: 'Door deze maatregelen zal het bijenvolk prima uit de winter komen. Maar als dat niet deskundig gebeurt, is er een grote kans dat een bijenvolk het voorjaar niet haalt of zelfs al eerder dood is. De grootste risicofactor voor de bij is de imker. Het grootste gevaar staat achter de kast.'