Pionieren met oregano in de polder

Reportage Akkerbouw Martin de Vries 08 maa 2017 om 11:44uur

Wim Brouwer en Jan Schoorlemmer uit Swifterbant verbouwen samen zo'n 10 hectare oregano. Zij zien potentie in het veelzijdige gewas, maar wachten op marktacceptatie. 'Je doet werk dat eigenlijk op een proefbedrijf thuishoort.'

'Het is pionieren', erkent Schoorlemmer. 'Iedere keer ontdek je weer wat en pas je dingen aan. Nadeel is dat je zaken als plantafstand niet in een week tijd kunt aanpassen. In vergelijking met onderzoeksprojecten duurt het allemaal wat langer. Het is kijken, verzinnen en proberen.'
Het eerste groen toont zich al op de percelen met oregano. Schoorlemmer werkt samen met Brouwer om ervaringen te delen. 'Neem het moment van oogsten. Misschien blijkt dat twee oogstmomenten, in juni en september, wel dezelfde opbrengsten geven als één keer in juli. Het gaat om het totale rendement en de speling met de natuur', zegt Brouwer.

Hobby

De akkerbouwers zien het verbouwen van oregano als een hobby, die uiteindelijk voor de hele sector een serieuze nieuwe teelt op moet leveren. 'Financieel hebben wij de mogelijkheid om te experimenteren, maar uiteindelijk is het de bedoeling dat we er een boterham mee verdienen.'

Oregano was tussen 2007 en 2010 een proefproject bij onderzoeksinstituut PPO in Lelystad. Zo zijn Schoorlemmer en later ook Brouwer op het spoor van dit gewas gekomen. Paul Mensink is al sinds 1995 bezig om de mogelijkheden van het plantje meer te benutten. De etherische olie van oregano heeft veel medicinale voordelen. 'In 2003 is er gestart met de teelt op percelen in Groningen en Lelystad. Kleigrond bleek te zwaar. Maar Lelystad kende goede opbrengsten', blikt Mensink terug.

Op een gegeven moment kun je wel ideëel blijven, maar het gaat uiteindelijk toch om de euro's

Wim Brouwer, oreganoteler in Swifterbant

Politieagent

Om verschillende redenen is gecultiveerde teelt in het buitenland nog niet een groot succes geworden. Een plantage van 200 hectare in Turkije mislukte door onder andere matige watervoorziening. Bovendien liggen rechten van werknemers anders, waardoor Mensink zich als een politieagent op eigen grond voelde.

Het project met oregano bij PPO Lelystad strandde op protocollen. 'Toch blijf ik in de mogelijkheden van het plantje geloven. Bovendien ligt het ontdekken van nieuwe teelten wel in mijn aard. In Nederland zijn er in mijn ogen te veel protocollen waar we niet van mogen afwijken. Ik snap de onderzoekers wel, maar het is uiteindelijk wel de doodsteek voor zo'n teelt in Nederland. Nu ik er mee bezig ben, wil ik het ook afmaken', vertelt Schoorlemmer.

Verbreding

'Oregano is een echte verbreding van mijn bouwplan', legt Brouwer uit. Hij teelt op dit moment aardappelen uien, suikerbieten, en wintertarwe op 36 hectare grond. Daarnaast heeft hij een windmolen. Buurman Schoorlemmer heeft zo'n 90 hectare land met pootaardappelen, granen, bieten, uien en paarse wortelen. Ook hij heeft een windmolen. 'De vruchtwisseling is veel beter. Het is een rustgewas dat goed past in een bouwplan van 1 op 3 tot 1 op 6.'

Tussen het planten, dat met een koolplantmachine wordt gedaan, en de oogst hoeft er alleen nog onkruid te worden bestreden. 'Als de grond droger is, gaan we meteen schoffelen. Ik ben zelfs van plan om nog met een strokenfrees tussen de baantjes door te gaan. We bestrijden het onkruid totdat het gewas dicht staat.' Schoorlemmer vult hem aan: 'Een van de veranderingen die we in de loop van de tijd hebben doorgevoerd, is de plantafstand. Door die van 50 naar 75 centimeter te brengen, kunnen we langer schoffelen in de rij.'

Insporing

Volgens Schoorlemmer is oregano gevoelig voor insporing. Een bredere plantenrij helpt. Ook de keuze voor een zwadmaaier bleek een schot in de roos. De akkerbouwers uit Swifterbant zouden het liefst met nog lichter materieel het land op willen. Volgens Brouwer is het een kosten-batenplaatje. 'Op een gegeven moment kun je wel ideëel blijven, maar het gaat uiteindelijk toch om de euro's.'

Het geoogste product, gemiddeld ruim drie containers per hectare, gaat zo snel mogelijk van het land en wordt ter plaatse gedestilleerd. De akkerbouwers huren daarvoor een stoomketel. De olie gaat naar Ropapharm in Zaandam, het bedrijf van Paul Mensink. 'Het wordt nu tijd dat ook voor het restproduct, 120 kisten leftovers, een markt wordt gevonden. Wij zijn ervan overtuigd dat die er is.' Schoorlemmer ziet ook andere voordelen. 'Wij zijn beiden Veldleeuwerik-telers. Dit is een van de weinige gewassen die volledig volgens de methode van de stichting worden geteeld.'