Zonneakkers doen veel stof opwaaien

De zonneakkers doen veel stof opwaaien. Panelen op het land zijn landschapsvervuiling, vinden de tegenstanders. Ze zijn juist prima inpasbaar met bloeiende akkerranden, vinden de voorstanders. Met zonneweides slinkt de ruimte voor voedselproductie, zegt het neekamp. Ze leveren een waardevolle bijdrage aan de energietransitie, vindt het jakamp.

Het meest genoemde twistpunt is de bodem: wat zijn de gevolgen voor de kwaliteit van de vruchtbare bodem onder landbouw of soortenrijk grasland? Vanuit het RIVM liet Michiel Rutgers van het Centrum Duurzaamheid, Milieu en Gezondheid al vorig jaar van zich horen. Hij stelde dat het bodemleven niet meer gevoed wordt onder de zonnepanelen en dat bodemorganische stof verdwijnt als CO2 in de lucht.

Negatieve gevolgen

Dragen de boeren echt bij aan een beter klimaat met zonneakkers? 'Vergeet dat vraagteken niet', zegt Rutgers nu. 'Gedegen onderzoek ontbreekt, maar het afdekken van de bodem kan negatieve gevolgen hebben voor de bodemkwaliteit. Een theelepeltje gezonde aarde bevat een miljard bacteriën en honderdduizend organismen. Het is een reflectie van duizenden jaren bodemvorming door het bodemleven.'

Toch zal het bodemleven niet van de ene op de andere dag verdwijnen, denkt Rutgers. 'Maar met de jaren zal de hoeveelheid bodemorganische stof gestaag afnemen. Onderzoek naar de effecten van zonneparken op de bodem zal ook gericht moeten zijn op de lange termijn en de traagheid van herstelprocessen.'

Schiphol

Projectleider Peter van Asselt van Energy Park Zwanenburg is van plan een van de grootste zonneparken van Europa aan te leggen onder de rook van Schiphol. Hij ziet juist kansen in het dubbele ruimtegebruik, zoals in zonneparken in Engeland en Duitsland gebeurt.

'Tussen de panelen blijft ruimte voor grasland en daar kun je dan bijvoorbeeld kleinvee op laten grazen. In een zwaar beperkt agrarisch gebied midden in de Randstad bieden zonneakkers echt kansen.'

42 procent

De land- en tuinbouw neemt naar schatting al 42 procent van de productie van duurzame energie voor zijn rekening. Het gaat om wind- en zonne-energie en de verwerking van biomassa.

'De toekenning van de SDE-subsidie was in het najaar ongeveer 2 miljard euro en is zowel dit voorjaar als dit najaar ongeveer 4 miljard euro', becijfert Auke Jan Veenstra, programmaleider Klimaat en Energie bij LTO Noord. 'Ga er maar van uit dat deze groei grotendeels voor rekening komt van PV-systemen in de vorm van zonneakkers.'

Bal bij regio's

LTO Nederland heeft geen eenduidig standpunt over zonneweides ingenomen, vertelt beleidsspecialist Harry Kager. 'De bal ligt bij de regio's, want zonneakkers kunnen als gebiedsgericht maatwerk interessant zijn.'

LTO adviseert leden eerst de daken vol te leggen met zonnepanelen of in ieder geval het bouwblok. 'En verder adviseer ik om als boer of tuinder zorgvuldig te bepalen of je mede-investeerder wilt worden.'

Hoge kosten

Veenstra wijst op de hoge kosten voor de aansluiting op het energienet en de aanleg van zonneakkers. Boeren en tuinders zijn hun gronden tijdelijk kwijt. 'Volgens RVO kan er geen sprake zijn van mestafzet op een zonneakker, dus zullen veehouders met te weinig plaatsingsruimte elders grond moeten verwerven', zegt de programmaleider Klimaat en Energie bij LTO Noord.

Energy Park Zwanenburg heeft van zowel gemeente Haarlemmermeer als van Provinciale Staten van Noord-Holland nog groen licht nodig. 'Ondernemersinitiatieven zullen de basis moeten vormen voor energietransitie', vindt Van Asselt. 'En niet de overheid, die helaas vaak achter de feiten aanholt.'

Omgevingsvergunning

Maar de praktijk is weerbarstiger. Voor PV-systemen die niet in de lijn met een dak worden geplaatst, is sowieso een omgevingsvergunning nodig. Dat geeft de overheid het laatste woord: ja of nee?

• Lees meer hierover deze zaterdag in Nieuwe Oogst