Specerijenteelt in Nederlandse kas biedt kansen

Veel specerijen komen uit landen waar de teelt aanmerkelijk minder gecontroleerd is dan in Nederland. Door de toenemende behoefte aan voedselveiligheid en zekerheid in de keten zijn specerijenfabrikanten op zoek naar alternatieven.

'Ze willen meer controle, zekerheid over de herkomst en gebruik van toegestane chemische middelen', vertelt Harrie Vreman van Projecten LTO Noord. 'Ook hebben ze soms te maken met verontreinigingen. Kurkuma bijvoorbeeld wordt wel eens gemengd met iets anders. En als er per ongeluk een pinda in terechtkomt, heb je helemaal een probleem, want sommige mensen zijn daar allergisch voor.'

Marktvraag

Als mogelijke oplossing zien fabrikanten perspectief in de teelt in Nederlandse kassen. Bij veel nieuwe gewassen is het de vraag of de markt het oppakt, maar bij specerijen is de marktvraag juist het startpunt. 'Afnemers waren nog eerder bij het project betrokken dan telers. Dat zegt genoeg', vertelt Vreman.

Het initiatief is NEXTGarden Ingredient Farm gedoopt. Het is de bedoeling dat na de zomer 940 vierkante meter van Hedera Rikken is ingericht als demokas. Er loopt nog een subsidieaanvraag, maar dit deel van het project kan doorgaan.

Inhoudstoffen

In de kas komen vooralsnog zwarte peper, kurkuma (geelwortel), capsicum (rode peper) en gember. De pepersoorten kunnen worden gedroogd, maar ook geëxtraheerd om inhoudstoffen te winnen, zoals piperine uit zwarte peper. Twee van de zes potentiële afnemers zijn geïnteresseerd in zulke stoffen.

De start van dit project ging niet zo gemakkelijk. 'Tijdens de crisis lag de grondverkoop in Bergerden stil. Wij ontwikkelden toen het idee om een kas te bouwen en de afdelingen daarvan te verhuren aan starters, zodat zij gemakkelijker een bedrijf konden opzetten. Dat verliep stroperig', zegt voorzitter Henk Gertsen van Stichting Tuinbouw Overbetuwe Liemers (STOL).

Alternatieven

'Toen moesten we alternatieve plannen gaan bekijken. Investeringsmaatschappij Oost NV had contact met Wageningen University & Research (WUR), die veel energie steekt in nieuwe gewassen voor de kasteelt. Daar leek perspectief in te zitten. Vervolgens heeft Oost NV fabrikanten en veredelingsbedrijven benaderd en bleek er een duidelijke belangstelling.'

Een aantal tuinders uit de regio bezocht de WUR-proefkassen in Bleiswijk, maar kwam sceptisch terug. De lange aanlooptijd van sommige gewassen werkte afschrikwekkend. Vanille bijvoorbeeld moet eerst een aantal jaren groeien, voordat er productie is. Ook was er onduidelijkheid over kilo-opbrengsten en marktprijzen.

Betere stemming

Maar de stemming is omgeslagen. Inmiddels lopen er meerdere specerijenprojecten in het land, waaronder twee samenwerkingsverbanden. Het ene onder de vlag van de WUR, het andere is NEXTGarden Ingredient Farm. Er zijn momenteel zeven teeltbedrijven betrokken bij het Gelders initiatief.

Vreman denkt dat het project een impuls geeft aan de dynamiek en de uitstraling van het tuinbouwgebied. Onder de vlag van STOL lopen nog meer projecten met hetzelfde doel. Als erfenis van het verleden, toen de organisatie grond aan- en verkocht om de tuinbouw te herstructureren, heeft STOL financiën beschikbaar om als aanjager van ontwikkelingen te functioneren.

Warmtenet

Gertsen noemt een aantal voorbeelden van projecten die op deze manier in gang zijn gezet: 'We onderzoeken hoe we Bergerden kunnen aansluiten op het warmtenet Arnhem-Nijmegen. Zo kan overtollige warmte van het gezamenlijke tuinbouwenergiepark worden benut. Ook de elektriciteit uit zonnepanelen die gepland zijn op het gietwaterbassin in Bergerden kan naar dit net gaan', stelt hij.

'Verder zijn we bezig met ledverlichting als middel om groenteplanten in potten compact te houden en te telen zonder bestrijdingsmiddelen. Ook de teelt van waterlinzen (eendenkroos) is een goed voorbeeld van een stimuleringsproject.'

Veertien partijen

Veertien partijen hebben op 19 april ervoor getekend om de specerijenteelt in Gelderland tot een succes te maken. Opmerkelijk is het grote aantal afnemers dat aan het project meedoet. Dat zijn specerijenfabrikanten Catz International, Intertaste, Koninklijke Euroma en Verstegen.

Daarnaast zijn twee afnemers geïnteresseerd in inhoudstoffen. Dat zijn Phytonext en Hudson River Biotechnology. Stichting Tuinbouw Overbetuwe Liemers (STOL) vertegenwoordigt de tuinders. De afnemers, STOL en gemeente Lingewaard zijn de financiers. LTO Noord Fondsen ondersteunt de STOL financieel bij dit project.