Waardering voor varkensvlees in Zuid-Afrika stijgt

Zuid-Afrika is historisch gezien geen land waar varkensvlees populair is. Officiële cijfers geven aan dat de consumptie van varkensvlees op 4,2 kilo per persoon per jaar ligt. In Nederland is dat circa 35 kilo. Kip met 29 kilo en rundvlees met 40 kilo per persoon per jaar zijn populairder aan de Zuidkaap.

'Religie en bijgeloof liggen daaraan ten grondslag', weet Kgadi Sengatri (31). Zij werkt namens Savpo (de Zuid-Afrikaanse varkensvleesindustrie) als manager aan de Baynesfield Training Academy.

Bijgeloof

'Een kleine 20 procent van onze bevolking eet geen varkensvlees in verband met religie. Een groot deel is Hindoestaans. Verder denken veel Zuid-Afrikanen dat het eten van varkensvlees zorgt voor de groei van amandelen in de keel. Gelukkig brokkelt dit bijgeloof onder jongeren snel af.'

Daarmee stijgt de consumptie van varkensvlees en de vraag naar varkenshouders. Onder starters is daarvoor animo, maar het kennisniveau ligt in Zuid-Afrika veelal laag. 'Nu de vraag toeneemt en de prijzen goed zijn, denken veel mensen dat varkenshouderij een makkelijke en snelle manier is om geld te verdienen', licht Sengatri toe. '75 procent van de starters stopt binnen twee jaar weer, doordat de praktijk weerbarstiger blijkt.'

Trainingscentrum

In 2012 opende Savpo een trainingscentrum om potentiële starters en fulltimetraining te kunnen geven op een praktijkbedrijf. Inmiddels volgen jaarlijks 175 cursisten in groepen van maximaal tien personen een tweeweekse cursus. Deze bestaat voor 70 procent uit lessen in de stallen waar honderd zeugen worden gehouden naast een eigen afdeling voor vleesvarkens.

'Er is belangstelling uit het hele land, met name van vrouwen boven de vijftig jaar', vertelt hoofd opleidingen Cugu Nguleane (30). 'Cursisten betalen omgerekend zo'n 500 euro voor de hele cursus. Hoewel dat niet duur is, is het voor velen veel geld. Omdat ze dat vaak grotendeels zelf betalen, zijn ze erg gemotiveerd. Sommige cursisten kiezen juist na de twee weken om niet in de varkenshouderij door te gaan. Dat kan ook een goede keuze zijn.'

Fout gaan

Waar het vaak misgaat bij starters in Zuid-Afrika, is het te goedkoop bouwen en voeren van zeugen en biggen. 'Door een gebrek aan voldoende startkapitaal beknibbelen ze op voeding en huisvesting. Resultaat is bijvoorbeeld dat een worp geen twaalf, maar zeven biggen oplevert. Dan loop je direct achter de feiten aan. Wij adviseren vaak om klein te beginnen. Zo blijft het technisch en financieel te overzien.'

Gemiddeld werpen zeugen in Zuid-Afrika 24 biggen per jaar. Maar dit is het cijfer op commerciële bedrijven waarvan er circa 250 actief zijn. 'Wij houden onze cursisten voor dat ze minimaal twintig biggen per zeug moeten halen, willen ze overleven', zegt Nguleane.

Rantsoen

Mais vormt in zowel de zeugenhouderij als de vleesvarkenshouderij het hoofdbestanddeel van de rantsoenen. Vleesvarkens worden aangeboden bij de slachterij als ze 105 kilo zijn. Castreren gebeurt niet. Dat is geen issue. Stinkers komen op dat gewicht minder voor, maar de consument en de retail maken zich er ook nauwelijks druk over.

De prijzen zijn redelijk goed, en voor Zuid-Afrikaanse begrippen goed, met bijna 2 euro per kilo. 'De prijzen zijn vaak lager, de markt is erg volatiel', relativeert Sengatri.

Mest plaatsen

Een grote uitdaging, zeker voor starters, is de plaatsing van mest. En dan niet om de kosten, maar om een goede afnemer te vinden. 'Vaak gaat het met gesloten beurzen, maar ze kunnen ook geld toe krijgen. Mest is schaars en gewild', zegt Sengatri.

'Daarvoor moet een varkenshouder wel in de buurt van een akkerbouwer zitten. Transport is duur en lastig. Het schort ook aan het kiezen van de juiste locatie om een bedrijf te starten en goede afspraken te maken over de mestafzet. Ook hierin moeten wij hier nog een enorm slag in kennis maken.'

Groepshuisvesting

Vanaf 2020 is het in Zuid-Afrika verplicht zeugen in groepen te huisvesten. Nu zijn er geen regels of restricties. Bij vleesvarkens mogen maximaal vijftien dieren in een hok zitten en moet een dier minimaal 0,8 vierkante meter ter beschikking hebben. 'De regels worden strenger en de controles ook', vertelt Nguleane.

Ook het verkrijgen van een vergunning is niet overal vanzelfsprekend. 'De publieke opinie roert zich tegen varkens. Het is vooral stankoverlast wat het moeilijk maakt om vergunningen te krijgen.'

Animo stijgt

De toenemende vraag naar varkensvlees maakt dat de animo toeneemt om een bedrijf te starten of uit te breiden. 'Voor een paar duizend euro kun je een simpele stal bouwen voor honderd zeugen.'