Keuze groenbemester stuurt opbrengst gewas

Onderzoekers van Wageningen University and Research tonen aan dat zo de productiviteit van het volgende hoofdgewas is te sturen. Hun wetenschappelijke conclusie: kies voor productieve mengsels met een hoog stikstofgehalte en vermijd de opeenvolging van verwante gewassen.
Met hun publicatie onderschrijven de onderzoekers de adviezen om wintergroenbemesters op te nemen in gewasrotaties. Bovendien biedt het perspectieven voor het ontwikkelen van goede groenbemestermengsels.

Binnen het tijdsbestek van de proef bleek het mengsel bladrammenas-wikke productiever dan de monoculturen, in tegenstelling tot het mengsel van Engels raaigras en witte klaver. En waar het stikstofgehalte van bladrammenas-wikkemengsel onveranderd bleef, was het stikstofgehalte voor gras-klaver lager dan verwacht.

Plantenresten

Groenbemesters zorgen enerzijds voor voedingsstoffen die vrijkomen uit afbrekende plantenresten en stimuleert anderzijds het bodemleven. Beide mechanismen kunnen de groei van een volgende generatie planten beïnvloeden en worden gestuurd door de eigenschappen van de plant die de erfenis achterlaat.

Om te achterhalen welke van deze twee mechanismen het belangrijkste is voor de productiviteit van het opvolgende gewas, werd een tweejarig veldexperiment opgezet. Het experiment testte twee principes: diversiteit in tijd en ruimte.

Effecten van diversiteit in de tijd werd onderzocht door twee hoofdgewassen (haver en andijvie) af te wisselen met zes behandelingen van wintergroenbemesters. De onderzoekers testten welke soortcombinatie van zomer-winter-zomergewassen de productiviteit van het laatste gewas het meeste stimuleert.

Het credo om opvolging van nauw verwante gewassen te vermijden blijkt een goed advies. De haverproductiviteit werd gehinderd door een voorgeschiedenis van Engels raaigras en voorgaande haver.

Voor zowel haver als andijvie verdient het verbouwen van wintergroenbemesters de voorkeur boven winterse braakligging. Daarbij zijn biomassa en stikstofgehaltes van de wintergroenbemesters belangrijke selectiecriteria.

Mengsels

De diversiteit in ruimte werd getest door de erfenis van mengsels van groenbemesters te vergelijken met de erfenis van hun monoculturen. Uit onderzoek in natuurlijke graslanden blijkt dat met het toenemen van plantendiversiteit meestal ook de productiviteit toeneemt. Daarnaast helpt diversiteit ziekte en schade door plaagorganismen te onderdrukken.

Bovendien verschillen plantensoorten in de strategie waarin ze voedingsstoffen opnemen, waardoor in mengsels er efficiënter gebruikgemaakt wordt van de aanwezige bodemvoorraden. Deze natuurlijke voordelen kunnen een duurzame verbetering zijn voor de landbouw. De mate waarin deze voordelen voorkomen kunnen echter sterk verschillen tussen plantensoortenmengsels.

De diversiteitseffecten werkten door in de productiviteit van haver: voorgeschiedenis van gras-klaver gaf een lagere productiviteit dan verwacht, voorgeschiedenis van bladrammenas-wikke stimuleerde de productiviteit.

Aaltjes

Opmerkelijk is dat het aantal plantenetende aaltjes in het bladrammenas-wikkemengel niet meesteeg met de biomassa van het mengsel. Dit maakt het mengsel interessant om populaties van aaltjes onder controle te houden.

Overigens verschilden de hoofdgewassen in hun reactie op de voorgeschiedenis. Zo had bladrammenas, ondanks de hoge biomassa, een remmende werking op haverproductiviteit, maar niet op andijvie. In het mengsel van bladrammenas met voederwikke trad dit effect niet op en bleek ditde meest succesvolle voorgeschiedenis voor beide hoofdgewassen.