Waarde nieuwe equivalente maatregelen onduidelijk

Telers vinden de gebruiksnormen in het kader van de Europese Nitraatrichtlijn veelal te laag. De overheid heeft telers gevraagd om maatregelen te bedenken die een verhoging van die gebruiksnormen rechtvaardigen met behoud van milieukwaliteit: de equivalente maatregelen.

Behoud van milieukwaliteit houdt in dat het bodemoverschot aan stikstof of fosfaat niet mag toenemen. Equivalente maatregelen komen er in de praktijk op neer dat telers moeten aantonen dat zij een lager bodemoverschot hebben gerealiseerd ten opzichte van de situatie voordien.

In een recente studie in opdracht van de BO Akkerbouw is nagegaan of maatregelen zoals de verhoging van het aandeel graan op een bedrijf, de afvoer van gewasresten en de teelt van meer groenbemesters/vanggewassen eveneens in aanmerking kunnen komen als equivalente maatregelen.

Meer graan

Uit berekeningen blijkt dat meer graan in een bouwplan een verruiming van de gebruiksnorm van enkele kilogrammen stikstof per hectare bedrijfsoppervlakte kan geven voor iedere 10 procentpunten waarmee het graanaandeel wordt vergroot.

De onderbouwing voor zo'n verruiming vervalt als bij meer graan gevolgd door een groenbemester, gebruik gemaakt wordt van de mogelijkheid om ook de N-gebruiksnorm voor die extra groenbemesters te innen: dan stijgt het bodemoverschot namelijk juist.

Afvoer gewasresten

De afvoer van gewasresten zoals bietenblad, erwtenloof, preiblad en koolstronken kan de gebruiksnorm per hectare bedrijfsoppervlakte met enkele tot tientallen kilogrammen stikstof per hectare verruimen, afhankelijk van het bouwplan.

Als deze gewasresten na bewaring alsnog als organische mest worden gebruikt, doet dit de verlaging van het bodemoverschot weer enigszins teniet.

Vanggewas

In bouwplannen waarin in de nazomer veel stikstof achterblijft, bestaat soms ruimte om na de oogst een onbemest vanggewas te telen waarmee stikstof voor uitspoeling wordt behoed. Met de teelt van vanggewassen kan daarom een verruiming van de N-gebruiksruimte worden onderbouwd.

In de onderzochte bouwplannen kon deze verruiming oplopen tot een kleine 10 kilo stikstof per hectare bedrijfsoppervlakte. Dit effect vervalt zodra de oogstdatum van de hoofdteelt moet worden vervroegd om het vanggewas tijdig te kunnen zaaien en als gevolg daarvan de opbrengst en N-afvoer van de voorgaande hoofdteelt lager zijn.

Bij het vaststellen van de N-gebruiksnorm voor snijmais is al rekening gehouden met de teelt van een geslaagd vanggewas.

Uitvoerbaarheid

De genoemde maatregelen zijn tot nu toe alleen op hun technische effect doorgerekend. De praktische uitvoerbaarheid en financiële consequenties zullen bepalen of telersorganisaties de maatregelen voor goedkeuring bij de overheid zullen indienen.

Opgemerkt wordt dat equivalente maatregelen doorgaans kosten met zich mee zullen brengen. Daarmee betalen equivalente maatregelen zich niet per definitie terug. De becijfering van de effecten op de kosten en baten viel buiten de opdracht van de studie.