Pieper blijft zo lang mogelijk in schuur

De interesse van akkerbouwer Tonis Boot uit Kruiningen in het laat afleveren van aardappelen is de afgelopen jaren gegroeid. De aardappelbewaring van Tonis (26) en zijn vader Leenjan is gebouwd in 2010, het jaar dat hij zijn akkerbouwopleiding aan de MAS in Goes afrondde. In die bewaring zat nog geen mechanische koeling.

Het jaar daarop kwam afnemer Lamb Weston/Meijer langs, die op zoek was naar telers die met mechanische koeling hun aardappelen extra lang wilden bewaren. De fabriek van die afnemer staat op minder dan een kilometer afstand van het bedrijf van Boot, op het bedrijventerrein langs de snelweg A58.

Mobiele unit

De akkerbouwer wilde dat wel proberen en huurde het volgende bewaarseizoen een mobiele unit voor mechanische koeling voor een van de twee cellen om te proberen en om eraan te wennen. Dat beviel goed.

'Het product kwam frisser uit de bewaring en het was makkelijker om de kieming in de hand te houden. Bovendien was er naar ons idee minder gewichtsverlies door uitdroging.'

Studiegroep

De vennoten besloten daarop om zelf mechanische koeling aan te brengen in beide cellen van 900 ton. Tegelijk sloten ze zich aan bij een studiegroep van telers in Zuidwest-Nederland die aan Lamb Weston/Meijer leveren en die allemaal lang bewaren met mechanische koeling.

De groep richt zich specifiek op het ras Markies, een laat ras met kans op vervelling als de aardappel bij de oogst nog niet helemaal is uitgegroeid. Vervelling geeft meer kans op gewichtsverlies door uitdroging. 'Het beste is een afgerijpte dikke schil, maar dat lukt niet altijd met Markies', is de ervaring van Boot.

Vervelling

Tijdens oogst 2016 was er nog wat meer kans op vervelling omdat het warm en droog was. Het was zo droog dat er vrijwel geen beschermende grond aan de knollen zat bij de oogst en de inschuring. Dat gaf iets meer rooibeschadiging en daardoor ook kans op iets meer gewichtsverlies door uitdroging tijdens de bewaring. 'Als er meer beschermende grond mee in de cel komt, is er minder uitdroging.'

De helft van de 33 hectare aardappelen die Boot teelt, is Markies. De andere helft is Lady Terra, een nieuw ras voor vader en zoon. Daarnaast telen ze nog wat Frieslanders en Bintjes voor de huisverkoop.

Vast schema

De leden van de studiegroep hanteren voor de bewaring een vast schema. Bij het inschuren is de temperatuur van de aardappelen meestal 18 tot 20 graden Celsius. Het streven is om die rond 1 november op 10 graden Celsius te krijgen, tenzij er koude nachten zijn. Dan kan de knoltemperatuur eerder omlaag. Voor 1 december is de streeftemperatuur voor de knollen 7 graden Celsius.

In de winter is er genoeg koude buitenlucht om die temperatuur te kunnen handhaven. Vanaf maart zetten de telers in de studiegroep mechanische koeling in, alleen ondersteunend als de buitenlucht te warm wordt. Ook Boot hanteerde deze strategie.

Weight Watchers

De studiegroepleden houden het hele bewaarseizoen nauwkeurig het gewichtsverlies bij van de aardappelen. Ze doen dat met het systeem Weight Watchers, dat continu het gewicht van een zak aardappelen meet die net boven de partij hangt. Daarmee kwam Boot eind juli voor zijn cel met Markies uit op 5,5 procent gewichtsverlies.

In de studieclub leeft het idee dat er minder uitdroging is als de temperatuur na inschuring sneller omlaag gaat naar 7 graden Celsius. De meeste uitdroging vindt immers plaats in de eerste maand na het inschuren. Het geeft de minste kosten als dat lukt in koude nachten. Mechanische koeling kan dan worden ingezet om de temperatuur laag te houden, als de buitentemperatuur hoger is. Eén teler deed dat al en had minder bewaarverlies dan de meeste andere telers in de groep, maar wetenschappelijk verantwoord is die uitkomst nog niet.

Toeslag

Boot is ervan overtuigd dat lang bewaren met mechanische koeling voordelen biedt voor zijn bedrijf. Hij ontvangt daarvoor van zijn afnemer niet alleen de gebruikelijke bewaarvergoeding, maar ook een toeslag voor bewaring met mechanische koeling voor afschrijving van de investering, onderhoud en de stroomkosten. Daarbij komt dat hij een betere kwaliteit kan afleveren met minder uitdroging.

'Dit biedt voor ons voordelen', stelt de akkerbouwer vast. 'Anders hadden we het niet gedaan. Het is redelijk uit te rekenen, al is het natuurlijk sterk afhankelijk van de stroomprijs en de aardappelprijs. Maar de schuur met de koeling staat er toch. Die willen we zo efficiënt mogelijk benutten. Bovendien loopt de premie per week op. Maar een betere kwaliteit is voor ons de grootste premie.'