Wie draagt het risico?

Column Algemeen Klaas Johan Osinga 22 sep 2017 om 11:36uur

Harvey, Irma en Maria trokken een spoor van verwoesting. Overstromingen in Azië, aardverschuivingen in Afrika. Dan stelt de nattigheid in Nederland nog weinig voor, maar het zal je maar treffen. Komen de aardappelen nog goed uit de grond?

Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) dient vooral om te zorgen voor stabiliteit. Dat kan met betalingsrechten, maar EU-budgetperikelen maken dat moeilijk, terwijl financiële risico's steeds groter worden.

Risico is inherent aan het boer of tuinder zijn. Prijzen, ziekten en plagen, het weer – ze horen er nou eenmaal bij. Ieder gaat er op zijn eigen wijze mee om. Verzekeraars noemen dat 'negatieve selectie'. Daarom is het GLB niet goed in staat oplossingen te bieden. Zo heeft onze brede weersverzekering na acht jaar nog steeds maar weinig deelnemers (1.435 in 2016).

Het beleid geeft vaak aandacht aan één specifiek risico, zoals contracten, termijnmarkten, onderlinge verzekeringen en vaccinaties. Maar boeren en tuinders kiezen voor horizontale strategieën: een financiële buffer aanleggen, uitgaven uitstellen, betere oogstmachines, nog harder werken. En een toenemend deel van het gezinsinkomen komt uit niet-landbouwactiviteiten. Hierdoor wordt het lastiger om te voorspellen wat de werkelijke behoefte van agrariërs is. Op de EU-Landbouwraad begin september waren er weinig nieuwe ideeën. Weerbaarheid kent geen 'silver bullet'.

LTO vraagt het eigen risico (30 procent) en de assurantiebelasting te verlagen om zo meer verzekeringsdeelname te krijgen. Overheden verschuilen zich dan achter regels van wereldhandelsorganisatie WTO. Verzekeraars zijn bang voor risicozoekend gedrag: als de overheid helpt, hangt daar geen prijs aan. Als u het risico zelf draagt, onderneemt u wel actie om het risico te verminderen. Daarom zegt Nederland: wij betalen geen schadevergoeding; laat u verzekeren.

Maar wat zien we in België: de overheid trekt de beurs. De Amerikaanse regering trekt 7,9 miljard dollar uit voor de schade van Harvey. Sint-Maarten krijgt een wederopbouwfonds van 260 miljoen euro. Hulp voor hen die het hardst getroffen worden. Politiek onvermijdbaar.

De overheid blijft dus medeverantwoordelijk bij extreme gebeurtenissen. Maar het toekomstig GLB kan ons helpen met preventie (investeringen) en door sectorale samenwerking via onze tien interbrancheorganisaties.