Machinaal rooien zorgt voor meer bewaarverlies

Agrifirm Plant doet al jarenlang onderzoek naar bewaarverliezen in peen met als doel om te zien welke middelen bijdragen aan minder bewaarverliezen tijdens de bewaring. Zwarte vlekken op peen zorgen ervoor dat veel peen onverkoopbaar is.

In de proeven kreeg Agrifirm echter nooit dezelfde resultaten te zien als in de praktijk. Er waren veel minder bewaarverliezen in de proeven, totdat de coöperatie in 2015 op de overging op machinaal rooien in plaats van handmatig.

Voor Agrifirm Plant was dat reden om hier meer onderzoek naar te doen. Een student van de Hogeschool Van Hall Larenstein heeft dit voor de coöperatie uitgevoerd. 'En daaruit komt een duidelijk beeld naar voren', vertelt Hendrik Eerkens. Hij is peenspecialist bij Agrifirm Plant.

Klembandrooiers

'We hebben onderzoek laten doen op drie verschillende plekken tijdens het oogsten, met gebruik van verschillende types klembandrooiers. Daar zijn monsters genomen van de peen. De eerste plek van onderzoek was voor de klemband. Dus dat is vergelijkbaar met handmatig rooien. De tweede plek was aan het einde van de klemband. De derde plek in de kisten waarin de peen valt.'

Uit de resultaten blijkt dat het grootste verlies wordt veroorzaakt tussen het eerste en tweede punt, met wel vijf tot twintig procent meer uitval ten opzichte van handmatig rooien. Het uit de grond trekken en transport aan de band veroorzaken dus de grootste schade. Het type rooier maakt geen verschil.

Handmatig

Volgens Eerkens betekent dit absoluut niet dat telers dan maar handmatig moeten oogsten. 'Nee, dat is geen optie. Dat wil niemand en ook wij niet. Dat kan kostentechnisch niet uit. Maar het is wel een eye-opener en aanleiding voor verder onderzoek. Er valt waarschijnlijk veel winst te behalen in de afstelling van de machines. Kijk bijvoorbeeld naar de verhouding tussen rijsnelheid en snelheid van de plukband.'

Eerkens denkt te weten waar het mee te maken heeft. 'Bij het handmatig oogsten trek je de peen heel voorzichtig uit de grond. Bij het machinaal oogsten wordt de peen uit de grond gescheurd. Hierdoor kan peen makkelijk beschadigen. Aan de peen zitten allemaal haarwortels die je er gemakkelijk aftrekt. Er ontstaan dan wondjes aan de peen waar makkelijk schimmels in kunnen komen. Dat zorgt voor de verliezen.'

Langzamer

Ook het kloppen en schudden, bedoeld om grond van de peen af te schudden, dragen hier aan bij. 'We moeten kijken hoe we dit proces kunnen verbeteren. Misschien moet het oogsten wel een stuk langzamer gebeuren.'

Agrifirm heeft ook gekeken naar andere omstandigheden tijdens de oogst. 'We hebben specifiek gekeken naar temperatuur, bodemtemperatuur en vochtigheid. Daaruit bleek dat bodemtemperatuur een zeer bepalende factor is.' Als je oogst bij een bodemtemperatuur onder de tien graden Celsius, zijn de bewaarverliezen aanzienlijk minder. Bij een luchttemperatuur boven de vijftien graden zien we ook effecten. Het te grote temperatuurverschil tussen oogst en opslag is daarvoor een verklaring. Dat geeft stress.'