'Verrot systeem' nekt volgens gebruiker grupstal

Jorna heeft het druk met het werk voor zijn 46 melkkoeien die sinds vorige week weer volledig op stal staan. Maar ook met bezoekjes en reacties. Twee weken geleden stond hij centraal in een column over grupstalboeren in de Leeuwarder Courant. Sinds die tijd regent het reacties en komen mensen zelfs zo het erf oprijden.

Het kenmerkt wat het losmaakt. Bij grupstalboeren, collega's die met een ligboxstal melken en burgers, of misschien beter gezegd 'consumenten'. Want dat is wat Sible Jorna misschien wel het meeste stoort. Dat 'de wens van de consument' volgens de zuivelindustrie de aanleiding is om van de grupstal af te willen. 'Door de jaren heen hebben wij hier heel veel burgers op bezoek gehad. Iedereen is juist enthousiast over dit type stalsysteem. 'Wat mooi en sfeervol', zeggen die mensen dan. En daar komt bij: wij als grupstalboeren doen verder zo'n beetje alles wat de consument graag ziet', zegt Jorna.

Goed stalsysteem

'Wij weiden de koeien veel, hebben veel weidevogels in het land door het gebruik van vast mest. Ons land ligt op greppels en vertoont veel kruiden en bloemen in het voorjaar, we zijn niet grootschalig, formaline en voetbaden voor klauwproblemen kennen we niet, antibiotica gebruiken we nauwelijks en ga zo maar door. Ons type stal zou juist met stip in de top 10 aangemerkt moeten worden als goed stalsysteem en volgens mij ziet de burger en consument dat ook zo.'

Dat bijvoorbeeld amper antibioticagebruik en veel inzet op weidevogelvriendelijk grasland in combinatie met een ligboxstal kan, geeft Jorna grif toe. 'Begrijp mij goed, ik heb niets tegen een ligboxstal. Sterker nog: sommige oude boerderijen hebben dergelijke lage en kleine stallen dat ik heel goed begrijp dat collega's een ligboxstal bouwden. Onze stal in mooi ruim en hoog. Dus die keuze hoefden wij niet te maken. Voor mij als boer is dat een bewerkelijker systeem, maar voor de koeien biedt het voordelen.'

Potstal past niet

En het aanbinden in de winter dan? De reden volgens de zuivelbedrijven dat afnemers als Lidl de melk van grupstalboeren niet meer willen ontvangen. Regina beaamt: 'Dat is inderdaad een nadeel. Een potstal zou nog mooier zijn. Dan heb je het voordeel van het stro én volledige bewegingsvrijheid voor de koe het hele jaar rond. Maar dat past bij ons gewoonweg niet.'

Sible stelt dat het aanbinden nu eenmaal bij de grupstal hoort. 'Dat is voor een paar maanden per jaar en kun je een nadeel noemen. Maar dat geldt net zo goed voor de ligboxstal waar de koeien altijd door hun eigen mest lopen.'

Sectorleiders

Volgens Jorna is het dan ook niet de consument die een probleem maakt van de grupstal, maar de sectorleiders. Die zijn onderdeel van een systeem dat inzet op steeds meer, beter en efficiënter. 'Zogenaamd omdat wij boeren de wereld moeten voeden. Maar dat slaat nergens op. Er is voldoende voedsel, maar het wordt niet goed verdeeld. Dat is al jaren zo en dat verandert echt niet als Nederlandse melkveehouders meer en 'beter' gaan produceren', stelt Jorna.

'Het systeem is verrot. En wij boeren voeden dat systeem onbedoeld zelf ook nog. Vaak omdat er geen andere keuze is. Zeker niet voor de boer die fors heeft geïnvesteerd in een grote ligboxstal. En de kleine boer, die nog op de grupstal boert, is niet interessant voor het systeem. Daaraan verdienen de grote partijen niet tot nauwelijks iets. Daarom zijn ze ons liever kwijt dan rijk. Dat is de echte reden waarom de grupstal nu in de ban wordt gedaan.'

Allemaal superboeren

Is dat tij nog te keren? 'Lastig', denkt Jorna. 'Erg lastig.' Een eventuele opening zit bij de eerder genoemde consument. Door die duidelijk te maken hoe het verhaal echt in elkaar zit. En dan wellicht de melk apart verwaarden. 'Maar dat is voor ons en veel collega's makkelijker gezegd dan gedaan.'

Omdat het voorstel uit de zuivel om een stop op nieuwbouw of uitbreiding gaat, zit het hun tijd waarschijnlijk wel uit, geven Sible en Regina aan. Of er van hun vier dochters één de ouders wil opvolgen, is de vraag. 'Daar gaat het niet om', zegt Sible. 'Het gaat erom dat je manier van werken wordt weggezet als ongewenst. Dat je wordt miskend. Eerst door de maatschappij met allerhande onzinnige kritiek vanuit onwetendheid en nu nota bene vanuit je eigen sector. Terwijl wij boeren allemaal 'superboeren' zijn. Met grupstal of ligboxstal, maakt niet uit. Superboeren omdat we gezond voedsel produceren, een eerste levensbehoefte. Maar deze verordening speelt ons opnieuw verder uit elkaar. Terwijl dat helemaal niet nodig is. De diversiteit in de sector is juist onze kracht. Het is een onbegrijpelijk en pijnlijk voorstel.'