'Kringlooplandbouw moet snel norm worden'

Dat zegt Martin Scholten, algemeen directeur Animal Sciences Group van Wageningen UR. Hij bracht zijn boodschap dinsdag ten gehore voor een zaal studenten van de Aeres Hogeschool in Dronten.

Ook internationaal krijgt Scholten gehoor voor zijn pleidooi. Want Nederland is een gidsland in de landbouw. 'Adel verplicht. Onze opgave is om op een slimme wijze voedsel te produceren binnen de draagkracht van de aarde.'

Het huidige landbouwsysteem van lineaire productie is volgens Scholten aan zijn einde. Het kan geen oplossingen meer bieden voor de uitdagingen rond milieu en klimaat. Daarnaast mist de landbouw differentiatie en variatie, waardoor de economische opbrengst niet verder valt te verbeteren.

Veerkrachtige systemen

De oplossing ligt in de flexibele en veerkrachtige systemen van de natuur. 'Ecologie heeft veel economische waarde. Die moeten we ontdekken.'

Niet alleen het klimaat en het milieu dwingen de landbouw tot een omslag. Ook de consument vraagt om verandering. 'We zijn groot geworden met een efficiënte productie van uniforme producten. Fabrikanten hebben er met hun marketing voor gezorgd dat die verkocht werden. De consumenten van de toekomst willen zelf ontdekken en baseren hun vertrouwen op informatie die ze zelf kunnen verwerven. Bij voedsel zullen ze hun vertrouwen relateren aan de natuur.'

Ketens verknopen

Een grote opgave ligt bij het terugdringen van de verspilling in de landbouw, zegt Scholten. Boeren moeten echt anders naar hun productie gaan kijken, want nu belandt de helft van alle geteelde gewassen op de afvalhoop.

Om de groeiende wereld te kunnen voeden moet het oude systeem van lineaire ketens worden vervangen door het verknopen van ketens. Hierbij dient de reststroom van de ene als grondstof voor de andere keten. Zo kan volgens Scholten het telen van veevoedergewassen worden afgebouwd, want die concurreren te veel met voedselgewassen.

'We weten dat suikerbietblad zeer eiwitrijk is, maar nu eten de koeien dat niet. Daar moeten we dus met onze boerenslimheid een extra stap zetten. Bijvoorbeeld door voorheen ongebruikte resten door insecten om te laten zetten in voedingsrijke grondstoffen voor diervoer.'

Veehouderij

Voor kringlooplandbouw is de veehouderij onmisbaar, stelt de WUR-directeur. 'Er is geen kringloop mogelijk zonder varkens, kippen en koeien. Wel zullen ze op ander voer moeten presteren, een goede kwaliteit mest leveren en daarbij veerkrachtig en gezond blijven, ook voor de omgeving. Herkauwers stoten wel methaan uit.'

Er is klimaatwinst te behalen door het telen van minder voedergewassen en het opslaan van koolstof in de bodem, zegt Scholten. 'Als we dat goed weten in te regelen, dan is klimaatneutrale landbouw geen illusie.'

Jip en Janneke-boerderijen

Het landbouwecologische systeem van de toekomst zal beslist niet leiden tot Jip en Janneke-boerderijen, bezweert Scholten. 'Alle technologie en data-mining is nodig om ketens met elkaar te verknopen. En denk niet aan kringlopen sluiten op je eigen erf. Zie het echt in een breder perspectief, een kringloop in Noordwest-Europa. De veehouderij hier kan de akkerbouw in Noord-Frankrijk van meststoffen voorzien. En voor de vierkantsverwaarding zullen we ook die verre afzetmarkten nodig hebben.'

Wel is er haast geboden, luidt de boodschap van Scholten. 'Over vijf jaar moet kringlooplandbouw de gangbare wijze van denken zijn in de sector. Want als het behalen van de klimaatdoelen stagneert, dan is een gedwongen krimp van de veehouderij onvermijdelijk.'

De klimaatdoelen zullen volgens Scholten de drivers zijn voor de ontwikkeling van kringlooplandbouw. 'Ondernemers die zelf instappen moeten steun van overheid en wetenschap krijgen, om openingen te vinden. Ik ben ook voorstander van proeftuinen. We moeten sneller optrekken om voorloper te blijven.'