Waterlinzenteelt wacht op Novel Food-goedkeuring

De wereldwijde vraag naar eiwitten explodeert door de stijgende bevolkingsgroei. De FAO, de voedsel- en landbouworganisatie van de Verenigde Naties, schat de behoefte voor 2020 in op 210 miljoen ton, waar dat in de jaren zestig nog maar ruim 50 miljoen ton was.

Dierlijke eiwitten kunnen op termijn de vraag niet meer aan, plantaardige alternatieven voor soja zijn er nauwelijks. Deze ontwikkeling, gekoppeld aan de toenemende concurrentie en daaruit voortvloeiende economische problemen in de Nederlandse glastuinbouw, ligt aan de basis van het project 'Waterlinzen: dé eiwitbron van morgen'.

Gemeente Lingewaard

Drijvende kracht achter het project is Jan Taks, adviseur agribusiness van gemeente Lingewaard. 'Ik zoek nieuwe bedrijvigheid of probeer bestaande bedrijven nieuwe impulsen te geven. In 2015 zocht ik enkele bedrijven op en kwam ik in contact met Lourens Zwart van ABC Kroos, moederbedrijf van BRS.'

Wethouder Theo Peren en Taks bezochten een waterlinzenproject in Haaksbergen en keken of ze de teelt ook in Lingewaard zouden kunnen doen. Niet in open water, maar in kassen. 'In ons gebied Nextgarden – regio Huissen/Angeren – zitten grote telers van paprika's, aardbeien, aubergines en dergelijke. Maar er zijn ook oude bloemen- en groentekassen die deels leegstaan of in gebruik zijn voor andere functies dan de landbouw.'

Mooie kans

De adviseur agribusiness zag in de kweek van waterlinzen een mooie kans voor herinvulling van die lege kassen. 'Het voordeel van de kassen is dat je bevuilende invloeden buiten houdt en dat je meer kunt spelen met temperatuur, licht en bemesting.'

Maar het grote euvel zag Taks ook: waterlinzen kunnen wel dienen als alternatief voor petfood, vee- of visvoer, biobrandstof of worden verwerkt in verf of lijm, maar zijn door de EU – in tegenstelling tot de VS en Azië – nog niet goedgekeurd voor humane consumptie. 'Daarop dacht ik: we moeten er een project van maken, gericht op food.'

Pilot

Aan dat plan ging een voor eigen rekening en risico uitgevoerd teelt- en verwerkingspilotproject vooraf. Daaruit bleek dat de opbrengst van waterlinzen 20 à 40 ton per hectare (drooggewicht) bedraagt, met 40 tot 45 procent hoogkwalitatief eiwit (na raffinage zelfs tot 75 procent), waarmee de eiwitopbrengst per hectare zeven- tot tienmaal hoger ligt dan bij soja.

De pilot vormde een solide basis voor de verdere ontwikkeling van een grootschalig teeltproces, waarbij als achtereenvolgende ontwikkelstappen zijn geformuleerd: een controleerbaar teeltproces, raffinageprocessen en foodproducten op basis van waterlinzen.

3.000 vierkante meter

Een eerste ontwikkelstap zet Hans Roelofs in Huissen, waar een teeltperceel van 3.000 vierkante meter wordt aangelegd, waarbij het teeltaccent ligt op constante kwaliteit. Teler Sascha van den Hurk ontwikkelt een meet- en regelsysteem voor het monitoren en reguleren van de procesparameters.

In een tweede fase wordt bij Van den Hurk in Bemmel een kweekperceel van 9.600 vierkante meter aangelegd, waarbij het accent ligt op verhogen van de productiecapaciteit en -kwaliteit. Dit via een meerlaags teeltconcept met modules voor kunstmatige belichting die het groeiseizoen moeten verlengen, het gebruik van nutriëntenrijk percolaatwater van naburige kasteelt en variatie in kweektemperatuur en voedingsbronnen.

Gezondheidseffecten

Intussen moet een Novel Food-dossier voor waterlinzen verder worden opgebouwd. Dat betekent dat het hele plantje, de verschillende fracties die eruit worden gehaald en de restfractie geanalyseerd, getest en goedgekeurd moeten zijn op chemische karakteristieken en voedselveiligheid. Daarbij onderzoekt Wageningen University & Research (WUR) onder meer de gezondheidseffecten.

'We hebben in een eerder onderzoeksproject twaalf vrijwilligers vriesdroge waterlinzen, opgewarmd in bouillon, te eten gegeven. Ze vonden de smaak vrij neutraal en moesten flink kauwen', vertelt Jurriaan Mes, expertiseleider bij de WUR.

Bloedmonsters

'Na de vertering nemen we bloedmonsters af, onder meer om te kijken hoeveel eiwit, glucose en insuline er in het bloed zit. Met de analyses zijn we nog bezig. Het wordt geen appeltje-eitje dat we een Novel Food-erkenning krijgen, maar ik zie het er wel van komen.'