'Een badkuip hier wordt onze doodskist'

Achtergrond Gelderland Joost de la Court 19 jun 2018 om 11:51uur

Het wordt haast routine. Voor de tweede keer dit jaar trokken inwoners van de Waaldorpen Varik en Heesselt en het buitengebied alles uit de kast om duidelijk te maken dat zij tegen de aanleg van een hoogwatergeul zijn die het gebied afsnijdt van de buitenwereld.

%27Een+badkuip+hier+wordt+onze+doodskist%27

'Als het misgaat, zitten we in een badkuip die onze doodskist kan worden', vertelt woordvoerder Frank Millenaar van de actiegroep Waalzinnig maandag 11 juni aan bezoekende Tweede Kamerleden.

• Lees ook: Weer protest tegen hoogwaterbeleid Varik-Heeselt

Eerder bezocht minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat het gebied. Ook toen liepen de bewoners te hoop tegen de plannen van Rijkswaterstaat. Ze zijn vooral bang voor hun veiligheid.

Met een hoogwatergeul gaat de landbouw hier verloren

Ton Miltenburg, voorzitter LTO Neerijnen

De landbouw maakt bezwaar tegen het verlies aan landbouwgrond en de ontwrichting van de waterhuishouding die een geul veroorzaakt. Professioneel boeren in het gebied is dan niet meer mogelijk, stelt LTO Noord Neerijnen onomwonden.

Waaldijkverhoging

Tegenstanders zien meer in Waaldijkverhoging en verruiming van wateropvang in de uiterwaarden. Rijkswaterstaat redeneert dat een nevengeul langs de Waal de waterstand bij hoogwater verlaagt, zodat er minder kans op wateroverlast elders is en de veiligheid langs de rivier wordt vergroot.

Veel bewoners, waaronder agrariërs en deskundigen, vragen zich af de dorpspolder die zo ontstaat wel zo verstandig is. 'Een dorpspolder doet geen recht aan meer veiligheid hier', stelt Millenaar. De badkuip waarin de bewoners dan belanden, moet bij hoogwater bestand zijn tegen de druk van 6 meter water buitendijks.

Bij een dijkdoorbraak of wanneer er water onderlangs de polder inkomt, hebben inwoners een kwartier de tijd om een goed heenkomen te zoeken, bleek uit onderzoeken van adviesbureau Sweco. Als vluchtroute is er dan maar één (nog aan te leggen) brug die hen met de rest van de Tielerwaard verbindt. Zo ontstaat ook sociaal isolement. Volgens voorstanders schept de hoogwatergeul extra kansen voor natuur en recreatie.

SP is tegen

De Kamerleden laten zich niet uit over of ze voor of tegen de geul zijn, met uitzondering van SP'er Cem Lacin. 'Ik ben tegen, gezien het grote aantal tegenstanders hier.' Kamerlid Jaco Geurts van het CDA en initiatiefnemer voor het werkbezoek: 'Eerst is de minister aan zet, daarna komen wij aan het woord.'

Tijdens de briefing door bewoners, bestuurders en deskundigen over de gang van zaken, fronsen de Kamerleden regelmatig hun wenkbrauwen. Bijvoorbeeld als ze horen over de maatregel om een planologische claim op het gebied te handhaven, ook als er geen hoogwatergeul komt. Eerder was beloofd dat dit Besluit algemene regels ruimtelijke ordening (Barro) eraf wordt gehaald, zodra de knoop is doorgehakt.

Landbouw op slot

'Het Barro zet met name de landbouw in het gebied op slot. We kunnen onze bedrijven niet uitbreiden, omdat we niet over de bestaande bouwblokken heen mogen', legt voorzitter Ton Miltenburg van LTO Neerijnen uit. 'Als een afgewogen besluit is genomen, hoeven we de komende decennia toch niet weer in te grijpen?'

Over een mogelijke hoogwatergeul en dorpspolder is Miltenburg duidelijk naar de Kamerleden. 'Met een geul gaat de landbouw hier verloren. De kwel die dan ontstaat, kan de fruitteelt niet hebben', zegt hij. 'Je kunt een boomgaard niet ieder jaar herplanten en ook beregenen kan niet meer. Het is de doodsteek voor de agrarische bedrijven. Het wordt hier dan een openluchtmuseum zonder dat je entree kunt heffen. Kortom: een koude sanering.'

• Lees ook: Weinig steun hoogwatergeul Varik/Heesselt

Gevolgen dijkverzwaring

Miltenburg krijgt steun van wethouder Teus Kool van Neerijnen. Hij legt uit dat de redenering landsbelang versus gebiedsbelang hier niet opgaat. 'Onderschat de gevolgen van dijkverzwaring niet. Die dijken komen zo'n 30 meter meer naar binnen te liggen. Maar toch kiezen we hiervoor, om de veiligheid en omdat we anders in een afgesloten gebied terechtkomen.'

Inwoner van Varik Ton den Boon wijst de Kamerleden erop dat er naast tegenstanders ook voorstanders zijn van de hoogwatergeul. 'Van de 1.200 inwoners hebben maar 385 een petitie ondertekend, veel mensen geven hun mening niet. Denk na over de kansen voor natuur en ecotoerisme en zaai geen angst. Het wordt hier echt niet Alcatraz aan de Waal, er ontstaat ook meer sociale samenhang. Maak dus een eerlijke afweging', aldus Den Boon.

Kijkje achter schermen

Frank Spaargaren, oud waterstaatsingenieur, gunt de Kamerleden en hun gehoor een kijkje achter de schermen. 'Ik woon hoog en droog in Oosterbeek en heb dus geen persoonlijk belang. Als je de wet Waterveiligheid en Ruimte voor de Rivier als uitgangspunt neemt, dan daalt de waterspiegel in de Waal met een hoogwatergeul bij Varik geen 30 maar 10 centimeter. De rest is rekenkundig 'opgelost'. Ik hoop dat de rivier dat ook begrijpt.'

Bewoners dringen aan op snelle duidelijkheid
Ondernemers en bewoners vinden dat ze recht hebben op duidelijkheid rond de ingrepen bij Varik en Heesselt, ook al is dat besluit hen onwelgevallig. Dat bleek bij het werkbezoek van Tweede Kamerleden aan het gebied. Het lijkt erop dat de regio wordt gehoord. Vrijdag 15 juni zou de stuurgroep van overheden (provincie, gemeenten, wa-terschap) naar verwachting een definitief advies uitbrengen. Eerder sprak het bestuurslichaam al de voorkeur uit voor dijkverhoging langs de Waal. Nu is minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat aan zet, waarna een debat in de Tweede Kamer volgt. Volgens Kamerlid Jaco Geurts kan dit nog voor het zomerreces plaatsvinden.